Een tijdje geleden ben ik door een productiemaatschappij benaderd met de vraag of ik als nachtfotograaf wil meewerken aan een televisieprogramma genaamd Nederland bij Nacht. Productiehuis TVBV van Jeroen Pauw en Peter Adrichem maakt onder andere de programma’s Pauw en Jinek. Nu sta ik liever achter de camera dan ervoor, maar ondanks dat ik het best wel spannend vind, lijkt het mij vooral een leuke ervaring om hieraan mee te werken. Dat ik breeduit op televisie kom, nou ja, daar denk ik maar niet te veel over na.
Opnamen voor televisie
Het is allereerst erg leerzaam om zo’n traject een keertje van dichtbij mee te maken. Zo heb ik eerst enkele voorbereidende gesprekken gehad met een redacteur. Vooraf had ik op een rijtje gezet wat er mogelijk interessant kon zijn voor het programma. Want het eerste wat in mij opkwam toen ik gebeld werd, was: is het volgen van een nachtfotograaf wel spannend genoeg voor een televisieprogramma?
Kort door de bocht zet ik ergens een statief neer, plaats mijn camera erop, stel het toestel specifiek in voor nachtfotografie, bepaal wat er in beeld moet komen en stel scherp. Vervolgens druk ik af, waarna ik doorgaans dertig seconden sta te wachten tot de foto klaar is. En dat doe ik dan een paar uur lang ;-)
Belevenissen van een nachtfotograaf
Als je alles op een rijtje zet (wat ik uiteraard heb gedaan en dat heeft een behoorlijk lijvig document opgeleverd), blijkt dat er toch best veel bij komt kijken. Fotograferen in het donker werkt namelijk compleet anders dan wanneer je overdag foto’s maakt en zorgt ook voor totaal andere foto’s. Daarnaast heb ik in de loop van de jaren best wat opmerkelijke dingen meegemaakt tijdens mijn vele nachtelijke omzwervingen.
Overigens gaat het niet om een fotografieprogramma zoals het Perfecte Plaatje van RTL. Je leert er niet hoe je nachtfoto’s maakt of hoe een camera werkt. Het programma gaat over mensen die in de nacht actief zijn en waar je vaak geen weet van hebt. Wat doen ze allemaal, waarom doen ze dat, wat beweegt ze, enzovoort. Denk aan iemand die bij voorkeur ’s nachts naar de sportschool gaat, of iemand die het leuk vindt om met een camera en een zwaar statief door een donkere stad rond te sjokken…
De eerste opnamen
Al met al waren er genoeg aanknopingspunten voor een leuk verhaal en de redactie was enthousiast. De volgende stap was het prikken van een datum waarop ik door een cameraploeg gevolgd zou worden. Het weer moest wel een beetje meezitten, wat meteen een belangrijk facet is van nachtfotografie. We spraken rond zonsondergang bij mij thuis af. Eerst namen we kort de gang van zaken door en het programma van die nacht.
Er werden alvast een paar extra lampen aangezet in de woonkamer, of we stelden de dimmers wat hoger in. Ik kreeg een microfoontje opgespeld en er werd een zender aan mijn broekriem vastgemaakt. Het begon al echt te worden en ik was best wel nerveus (understatement). Vervolgens verdween iedereen weer naar buiten en bleef ik helemaal alleen achter.
Het moment was daar. Nu gingen we echt van start. De presentator van het programma belde aan, al pratend namen we plaats op de bank, we bekeken en bespraken een paar van mijn nachtfoto’s die ik op een iPad had klaargezet en daarna was het tijd om de stad in te gaan. Uiteraard cirkelde er al die tijd een cameraploeg om ons heen.
Er zijn best veel mensen bij dit soort opnamen betrokken. Het team van deze avond bestond uit een eindredactrice, een redacteur, een geluidsvrouw, een cameraman en uiteraard de presentator/interviewer. Wie de presentator is mag ik op dit moment om een aantal redenen nog niet verklappen, dus je moet het doen met het wat onpersoonlijke ‘hem’ en ‘hij’ en ‘de presentator’.
Op pad met een cameraploeg
Gevolgd door een draaiende cameraploeg liepen de presentator en ik al kletsend de straat in op weg naar de tramhalte. Ik ga namelijk bijna altijd met de tram de stad in voor mijn nachtopnamen, vandaar dat de redactie had voorgesteld om bij mij thuis af te spreken en ook dit keer met de tram te reizen. Je ziet alles dus precies zoals het ‘in het echt’ ook gebeurt. Zodra we de deur uitliepen stelde de presentator voor om mijn statief te dragen. Dat ding is nogal zwaar, dus ik zei geen nee. Hij heeft geen enkele keer geklaagd, dus hij mag vaker mee wat mij betreft…
Zo’n complete ploeg trekt best wat belangstelling op straat en in de tram, dat kun je je vast wel voorstellen. In het centrum aangekomen liepen we naar de hoek Keizersgracht-Leidsegracht. Een bekend punt met mooie grachtenpanden, verlichte boogbruggen en fraai zicht op de grachten. Al pratend met de presentator stelde ik mijn statief op, monteerde de camera, stelde het een en ander in en ging aan de slag. De cameraploeg probeerde ik hierbij – oneerbiedig gezegd – zoveel mogelijk te negeren. Ik ben immers op stap met de presentator en moet niet (steeds) recht in de camera kijken. Dus ik deed maar gewoon alsof we met z’n tweeën waren.
Snel gewend
Ik moet zeggen dat ik meer met het interview bezig was dan met fotograferen. Dat was natuurlijk te verwachten. Zodra alles was ingesteld drukte ik gewoon af en toe op de ontspanknop. Bijvoorbeeld zodra een rondvaartboot passeerde, om een foto met mooie lichtstrepen te krijgen. Normaalgesproken ben ik zeer geconcentreerd met fotograferen bezig, maar daar ging het nu niet primair om. Al met al zitten er best een paar leuke foto’s tussen hoor, maar ook weer geen kunstwerken. De locatie had ik speciaal uitgezocht omdat er op korte loopafstand verschillende mooie punten zijn om foto’s te maken. Er is simpelweg geen tijd om de halve stad te doorkruizen.
Best wel bijzonder is dat ik die microfoon en het zenderkastje aan mijn riem vrij snel vergeten was. Ook dat er een cameraploeg om ons heen zwierf wende snel. Het leek of ik gewoon samen met iemand op pad was en vertelde wat je zoal als nachtfotograaf doet en meemaakt, niet zozeer dat ik midden in een interview zat en vanuit alle standpunten gefilmd werd. Toen we klaar waren was het bijna van: hé, waar komt die cameraploeg ineens vandaan? :-) Kortom, vooraf lijkt het allemaal heel spannend, maar uiteindelijk loop je ‘gewoon’ met z’n tweeën op je gemak langs de grachten, je praat een beetje over van alles en nog wat en maakt tussendoor wat foto’s. Wat er om je heen gebeurt negeer je verder grotendeels.
Binnenkort op televisie
Ik zou graag wat foto’s laten zien waarop we in actie te zien zijn, maar helaas kon ik geen zogenaamde BTS (Behind the Scenes) of the-making-of beelden maken. Ik was immers zelf het onderwerp en continu in beeld. Ik had mij voorgenomen om op te letten of voorbijgangers opnamen maakten, maar zoals ik al vertelde waren we zo in ons gesprek verwikkeld dat ik eigenlijk weinig heb meegekregen van wat er om ons heen gebeurde.
Wel heb ik een foto waarop je de cameraploeg ziet (iedereen staat erop, behalve de presentator en ik). Na afloop waren ze even een stukje doorgelopen voor een paar extra opnamen. Ondertussen drukte ik enkele keren achteloos op de ontspanknop en ontdekte pas de dag erop dat de cameraploeg heel even op de tegenoverliggende brug heeft gestaan.
Wanneer het programma Nederland bij Nacht op televisie te zien is weet ik op dit moment nog niet. Waarschijnlijk wordt het NPO 2 of NPO 3 (Nederland 2 of Nederland 3 voor de ouderen onder ons), bijvoorbeeld bij BNNVARA. Het gaat om een nieuw format en het waren nog maar de eerste opnamen en pilots. Als het goed is gaan we binnenkort dus nog een keer op stap. Ik heb er nu al zin in!
Opmerking: uiteindelijk (en pas veel later) is dit als het programma Nachtdieren van Raven van Dorst op televisie verschenen. Zelf ben ik helaas in geen van de afleveringen te zien, ik ben niet meer benaderd. Het programma gaat dan ook puur over mensen die ‘s nachts actief zijn. Bij bovenstaande pilot, waaraan ik heb meegewerkt, is daar toentertijd door de redactie een mouw aangepast, omdat ik vooraf heb aangegeven dat ik juist in de avond op pad ga. Wel ver na zonsondergang, dus als het ook al helemaal donker is, maar dus niet ‘na middernacht’. Overigens was ik met een andere presentator op pad, wiens naam ik zoals eerder gezegd niet mag noemen.
Meer weten over avond- en nachtfotografie? Samen met Jeroen Horlings heb ik hier een boek over geschreven. Het is uitgebracht door uitgeverij Van Duuren Media. In het boek Avond- en nachtfotografie vind je alles wat je nodig hebt om ‘s avonds en ‘s nachts de prachtigste foto’s te maken.
