Het is weer zo ver. Iemand komt een van mijn foto’s tegen op internet en stuurt het volgende bericht: “Fantastische foto! Wil hem graag gebruiken voor een campagne. Heb geen budget voor fotografie, maar kan misschien naamsvermelding regelen.” Het lijkt een compliment, maar ik vat dit toch echt op als een belediging.
Laat mij dit toelichten. Kijk, dat er geen budget is, is natuurlijk een zwak excuus. Want waarom is er geen budget? Budget is een keuze. Waar geef je geld aan uit en hoeveel. Als iets belangrijk is, regel je budget. Geen budget betekent simpelweg dat het je niets waard is. Dat staat in schril contrast tot het compliment dat ik lijk te krijgen. Levert iets niets op, dan kun je daar misschien inderdaad beter geen geld aan uitgeven. Maar vraag dan niet of je het alsnog gratis krijgt. Deze foto wordt met een reden gevraagd. Iemand wil daar zijn voordeel mee doen en dat is natuurlijk prima. Maar waarom mag ik niet meeprofiteren?
Dan het ‘genereuze’ aanbod van naamsvermelding. Dat wordt vaak gezien als een gunst. Een unieke kans op gratis reclame. Terwijl naamsvermelding onderdeel is van het auteursrecht. Het is een recht. Wettelijk geregeld. Geen gunst. Niet dat ik het idee heb dat ik er veel mee opschiet. Want zeg nou zelf. Hoe vaak zoek jij op een billboard of in een brochure naar de naam van de fotograaf, tekstschrijver, of opmaker? Staan die namen er überhaupt bij? Mocht je er wel op letten, denk je dan aan deze mensen zodra je iemand nodig hebt? Nee, naamsvermelding is naar mijn mening vooral leuk voor het ego en de eer. Een sigaar uit eigen doos, onterecht aangeboden als vergoeding.
Een foto in ruil voor naamsvermelding. Wat ik mij altijd afvraag: hoe zit het dan met de rest van de keten. De maker van het beeld hoeft blijkbaar geen geld te krijgen. Maar hoe zit het met de opmaker van de brochure of poster, de drukker die het product tastbaar maakt, de koerier die het pakket komt afleveren, enzovoort. Doen zij dat ook allemaal gratis, met slechts naamsvermelding als beloning? Of is daar wel budget voor vrijgemaakt? Het verbazingwekkende is dat het echt niet de minste bedrijven zijn die op gratis beeldmateriaal azen. Commerciële bedrijven nota bene. Er gaat geld uit en er komt (hopelijk meer) geld binnen. Geen enkele reden om te bedelen om een foto. Gelukkig zijn er ook veel bedrijven die de waarde van beeld en tekst wel inzien, de inspanning van de makers waarderen en er een redelijke prijs voor over hebben.
Begrijp me goed, als iedereen voortaan onder dezelfde voorwaarden wil werken, doe ik daar uiteraard graag aan mee. De naam van het tankstation mag breeduit op de zijkant van mijn auto, zolang ik gratis mag tanken. Past ook mooi bij het logo van het garagebedrijf die mij deze mooie auto schonk. Ik ben zelfs bereid een aanzienlijk deel van de gevel beschikbaar te stellen aan wie ook maar mijn hypotheek kwijtscheldt. Als extra beloning kan zijn of haar naam ook nog wel ergens op mijn auto erbij. Uiteraard vertel ik iedereen hoe fantastisch de supermarkt is die mij de boodschappen zonder mokken meegeeft. Probleem is alleen dat alles wat ik nodig heb, nog steeds met harde valuta betaald moet worden. Ik krijg niets gratis, hoeveel naamsvermelding ik ook aanbied.
Dus ik heb opnieuw vriendelijk bedankt voor het verzoek. Uiteraard aangegeven dat de foto wel te koop is en dat het echt niet om wereldbedragen gaat. Het is een kleine investering die juist veel oplevert. Dat is immers waar foto’s en tekst voor bedoeld zijn. Middelen om (extra) aandacht en inkomsten te genereren. Niet dat ik de illusie heb dat mijn afwijzing iets oplost. Een andere fotograaf gaat vast wel akkoord. Professional of amateur. Altijd wel iemand die het voor de eer of een vage belofte doet. Bedel jij ook wel eens om gratis foto’s voor zakelijk/commercieel gebruik? Bedenk dan eens wat het inhoudt als jouw werk voortaan gratis gedaan wordt, of jouw mooie producten en diensten alleen nog maar gratis over de toonbank gaan. Wel met naamsvermelding, uiteraard.
