Zowel zwart als wit kent felle voorstanders. Wat mij bij elke confrontatie tussen beide groepen opvalt, is de originaliteit van de argumenten waarmee men op de proppen komt. Of zeg maar gewoon de excuses waarmee men voor zichzelf recht praat wat vaak toch echt krom is.
Voorstanders van wit veroordelen zwart met ongekende felheid. Terwijl de voorstanders van zwart juist zelden wit veroordelen. Die nemen vooral een verdedigende houding aan en dragen argumenten aan die hun gedrag moeten rechtvaardigen.
‘Er is geen controleur te zien, dus hoef ik niet te betalen.’
‘Een kaartje staat voor een bepaalde service. Die krijg ik niet en dus betaal ik niet.’
‘Af en toe een boete is veel goedkoper dan elke dag een kaartje kopen.’
‘Niemand betaalt, dus ik ook niet.’
Leuke argumenten van de voorstanders van zwartrijden, maar ze slaan nergens op. Je betaalt niet voor de controleur, je betaalt voor vervoer. Als de kwaliteit van de dienst(verlening) jouw niet bevalt, moet je er geen gebruik van maken. Een ijsje dat niet smaakt koop je niet of smijt je in de vuilnisbak, die jat je niet omdat “je geen geld wilt uitgeven aan troep”.
Verder bepaalt een ieder voor zich wat moet en wat niet moet, want “niemand” en “iedereen” die bestaan nu eenmaal niet. Als je een briefje van honderd op straat ziet liggen en “iedereen” laat het liggen, pak je het dan ook niet op?
Wees eerlijk. Geef toe dat je niet wilt betalen. Dat is wel zo makkelijk en voorkomt een onaangename discussie over argumenten waar beide partijen toch niet in geloven.
Wat dat betreft hebben de voorstanders van wit het een stuk eenvoudiger. Zwartrijden hoort niet, het is verboden en moet aangepakt worden. Andere argumenten lijkt een witrijder niet te hoeven verzinnen. Uiteindelijk verdedigt een ieder zo zijn eigen standpunt, zonder open te staan voor dat van de ander en gaan ze met ruzie uit elkaar.
Ik heb nog nooit zwart gereden. Ik ben van het type dat met een rood hoofd snel nog even de trein uitrent om te stempelen zodra ik ontdek dat ik het vergeten ben (echt gebeurd!). Het scheelt niet veel of ik zou het op de plek van bestemming aangekomen alsnog doen.
Eigenlijk heb ik altijd gedacht dat het simpele feit “dat het zo hoort” voldoende motivatie moet zijn voor mensen om te betalen. Maar dan nog, stel dat ik het alleen uit angst voor de controles zou doen…
Kijk, ik kan makkelijk zonder af te stempelen de metro induiken en er een willekeurig aantal haltes later weer uitspringen. De kans dat mij dit geld gaat kosten is erg klein. Zo valt deze week in het Parool te lezen dat er een alsmaar groeiend tekort is aan controleurs.
Ingehuurd beveiligingspersoneel mag niet om een kaartje vragen, die houdt alleen toezicht op de perrons. En toch weet ik zeker dat zodra ik een keertje – al dan niet bewust – niet betaal, ik meteen in mijn nekvel gegrepen zal worden. In een loterij grijp ik naast elke prijs, maar bij dit kansspel heb ik 100% kans op de hoofdprijs.
Ben ik dan zo’n heilig boontje? Doe ik nooit iets dat niet mag? “Ja” borrelt met ongekende felheid in mijn geest omhoog. Het lijkt een reflex, ik heb amper over de vraag nagedacht en in werkelijkheid is toch echt het tegendeel waar.
Want ook ik kopieer weleens een CD of video. Ook heb ik weleens computerprogramma’s gebruikt zonder ervoor te betalen. Mag dat dan wel? Nee, het is net zo fout als zwartrijden, alleen heb ik thuis geen last van controleurs. In mijn eigen vertrouwde omgeving kopieer ik met gemak een tekenpakket en gebruik het tot er weer eens een ander pakket of een nieuwere versie voorbij komt. Thuis ben ik niet bang.
Het lijkt erop dat mensen alleen bereid zijn geld uit te geven als het écht niet anders kan. Immers, wat is het nut van een hoop geld uitgeven aan iets dat je ook gratis kunt doen of allang in huis hebt? Zelf maak ik gebruik van een legale versie van Windows 98 omdat dit bij standaard mijn computer zat, maar had ik het anders dan wel gekocht?
Een kopietje is eenvoudig te regelen en wat is de meerwaarde van honderden guldens neertellen voor een glimmend schijfje dat ik allang heb. Er zit geen mooi boekwerk bij, er zijn geen andere voordeeltjes, helemaal niets.
Een pakket om op de computer driedimensionale foto’s te bewerken (je weet wel, met van die rode en groene kleuren) heb ik in ieder geval wel gekocht. Rechtstreeks bij de makers via internet en wel om drie redenen.
Met de proefversie kon ik alle handelingen verrichten, behalve het bewaren van het eindresultaat. Dus zonder betalen had ik er eigenlijk niets aan. Daarnaast was de software redelijk betaalbaar. En misschien wel de belangrijkste reden, er zaten enkele hardplastic 3D brilletjes bij, in plaats van die gekke kartonnetjes die je af en toe in een blad aantreft.
Witrijden heeft weinig voordelen boven zwartrijden. Hooguit de afwezigheid van de dreiging van een boete, of het vage gevoel iets te doen dat hoort. Misschien verdwijnt zwartrijden zodra reizigers beloond worden voor witrijden.
Blijf controleren (controleren is altijd nodig, kijk maar naar snelheidsovertredingen), verlaag de veel te hoge tarieven en geef bij inlevering van een gebruikt kaartje een leuk presentje, of geef spaarpunten voor gratis cadeaus. Het aantal witrijders zal explosief toenemen, geloof mij. Van het geld dat hiermee binnenstroomt kunnen die presentjes makkelijk betaald worden.
