Als je foto’s of films met een smartphone of camera maakt, moet je het toestel dan rechtop draaien (gekanteld oftewel “op z’n kant”) of kun je hem beter liggend vasthouden? Dat heeft alles te maken met of je “brede” of “hoge” foto’s en filmpjes wilt maken! Je leest hier alles over het waarom en het wanneer.
Hoe moet je een camera of telefoon vasthouden tijdens het fotograferen en filmen? Wat wanneer het beste werkt, hangt vooral van twee dingen af. Allereerst is dat het onderwerp. Want sommige onderwerpen komen beter uit als je een brede foto maakt. Dat wordt ook wel een liggende foto of de landschapsstand genoemd. Ja, ook als er geen landschap in beeld is. Andere onderwerpen komen staand beter uit. Zo’n hoge foto wordt dan weer de portretstand genoemd. Ook weer zonder dat er iemand in beeld hoeft te zijn.
Daarnaast is het belangrijk om alvast na te denken over de manier waarop jij en anderen deze foto’s of films straks bekijken. Is dat vooral op een computerscherm of televisie? Dan komt het beeldmateriaal beter tot zijn recht als het breed is. Omdat onze beeldschermen dat nu eenmaal ook zijn. Ze zijn breder dan dat ze hoog zijn. Bij beeldmateriaal dat je in de portretstand hebt geschoten, komen dan aan weerszijden zwarte balken in beeld, waardoor de foto of de film nogal klein wordt en minder indruk maakt. Je zou het scherm dan eigenlijk een kwartslag moeten draaien.
Bekijk je het materiaal op je telefoon of tablet? Dan maakt het in principe niet zo heel veel uit. Want je kan het toestel eenvoudig kantelen om een foto of film alsnog beeldvullend te krijgen. Al wordt het wel wat vervelend als je dat per foto moet doen. Ideaal is dat het beeldmateriaal automatisch meedraait, zodat het altijd rechtop staat (al gaat het ook weleens mis). Dat we steeds meer met onze telefoons en tablets doen en minder vaak achter de computer kruipen, is wel iets om rekening mee te houden bij het maken van beeldmateriaal.
Vandaar dat een website een wat lastiger geval is. Ooit kwam liggend beeld daar beter op uit. Je bekeek die website immers op je computer met breedbeeldscherm. Maar dat verandert snel. Steeds meer mensen hebben niet meer zo dringend een (desktop of laptop) computer nodig, maar ze beginnen niets zonder telefoon. Dus wat beter werkt, liggend of staand beeld, is nu een stuk lastig te zeggen. Je moet in ieder geval slim zien om te gaan met het feit dat een telefoon vrijwel altijd rechtop wordt gehouden, maar (net als een tablet) net zo makkelijk in de liggende stand kan worden gedraaid.
Druk je foto’s af om ze bijvoorbeeld op te hangen of in te plakken, dan kan zowel staand als liggend beeld prima. Het moet dan vooral aan de wand of in het fotoboek (erbij) passen.
Plaats je filmpjes op YouTube, dan heb je liggend beeld nodig. Vooralsnog ondersteunt dit platform geen staande films. Dat is precies andersom bij IGTV van Instagram. Daar plaats je juist staande films. Terwijl in de tijdlijn van Instagram dan weer allebei mogelijk is. Maar… omdat de Instagram-app alleen staand werkt en dus niet roteert zodra je het toestel draait, benut je het scherm alleen optimaal zodra je staand beeld plaatst. Foto’s én films. Je gebruikt staand namelijk meer schermoppervlakte dan bij liggend beeld, zodat het extra indruk maakt.
Vaak lees je dat verticale films uit den boze zijn. Er is zelfs een naam voor bedacht, VVS oftewel Vertical Video Syndrome. Ook wordt het soms als amateuristisch gezien. Wat mij betreft is VVS al geruime tijd achterhaald en is het zeker niet amateuristisch. Verticale films hebben wel degelijk nut. Mits bewust gedaan en voor specifieke doeleinden. Toch moet je er bij films wel iets voorzichtiger mee omgaan dan bij foto’s. Voor foto’s bestaan van oudsher meer mogelijkheden om ze staand te gebruiken.
Daarnaast valt te verwachten dat er in de toekomst vooral liggend bewegend beeld nodig is en minder vraag komt naar verticaal beeld. Denk alleen al aan ontwikkelingen zoals VR (virtual reality) en AR (augmented reality), waarbij je een blikveld nodig hebt zoals we dat uit het dagelijkse leven kennen. En dat is een breed beeld. Maar goed, het duurt nog wel even voordat VR en AR doorbreken en mainstream worden :-)
Er zijn dus best veel afwegingen als je alleen al kijkt naar de manier waarop we naar beeldmateriaal kijken. Toch is eigenlijk vooral het (hoofd)onderwerp bepalend voor de vraag of je beter staand of liggend beeld kunt maken. Sta je in een oogverblindend landschap, dan toont dat vaak beter op een brede foto. Dus zo toevallig is de term landschapsstand ook weer niet. Wat niet wegneemt dat je er ook best staande foto’s kunt maken. Want niet altijd is alles in de omgeving even mooi of interessant. Met een staande foto breng je dan alsnog die karakteristieke boom of hoge bergpiek prominent in beeld.
Ook een portret komt vaak beter uit in een staande foto. Aha, het heet ook nog eens de portretstand. Vooral als je nadrukkelijk de persoon zelf (deels of volledig) op de foto zet. Door een hoge foto te maken, voorkom je dat er allemaal loze ruimte naast de geportretteerde te zien is. Wij zijn nu eenmaal lang, we staan op twee benen. Neem je ook een stukje van de omgeving in beeld, om een meer redactionele of documentaire foto te maken, dan is een liggende foto weer wel een goed idee. Hiermee vertel je een verhaal, door iemands woon-, werk-, of leefomgeving te laten zien.
Wat ik zelf vaak doe, is beide maken. Dus zowel een liggende als een staande foto. Dan heb ik achteraf de keuze. Op de voorpagina van een blad past een staande foto bijvoorbeeld perfect, terwijl op een interne pagina zowel staand als liggend beeld mogelijk is en op een spread (twee pagina’s naast elkaar) vooral een liggende foto goed uitkomt. Je kan beter te veel dan te weinig foto’s hebben (variaties).
Staand en liggend fotograferen kan doorgaans snel achterelkaar. Filmen in twee oriëntaties is helaas wat bewerkelijker, omdat het om bewegend beeld gaat. Dus dan moet er gedurende langere tijd (of twee keer vlak na elkaar) iets te zien zijn dat de moeite van het vastleggen waard is!