De Ricoh GR is zeer geliefd bij een groeiend aantal fotografen, al heeft ook weer niet iedereen van deze camera gehoord en is het toestel zeker bij het grote publiek zo goed als onbekend. Vooral in de wereld van de straatfotografie is deze camera echt een begrip en zeer gewild. Want de camera is klein, licht, onopvallend en ziet er nogal onschuldig uit. Veel mensen onderschatten hierdoor de capaciteiten van deze handzame Ricoh GR, terwijl je er nagenoeg hetzelfde mee kan als met een grote spiegelreflex of systeemcamera.
En je hoeft je echt niet te beperken tot alleen straatfotografie. Het is ook een ideale camera voor op vakantie, tijdens stedentrips, op zakenreis, om natuur en landschappen vast te leggen, voor gezinsfoto’s (eigenlijk alle foto’s in en rond het huis), astrofotografie, ja waarvoor eigenlijk niet. Je steekt hem zo in je zak, waardoor je hem altijd en overal bij je hebt – of in ieder geval bij je kunt hebben. Heeft een beroemde fotograaf daar niet ooit iets over gezegd? Over wat in zijn ogen de beste camera is?
Wil je alles weten over jouw Ricoh GR 3 of Ricoh GR 3x? Zojuist is mijn nieuwste eBook verschenen waarin alle bijzonderheden van deze twee camera’s uitgebreid worden beschreven!
In dit artikel vertel ik je alles over mijn ervaringen met de nieuwe Ricoh GR III. Zowel de positieve punten als de minder leuke dingen. Ook in verhouding tot de twee vorige modellen. In 2013 kocht ik namelijk mijn allereerste Ricoh GR. Dat was het eerste model met een grote APS-C sensor. Ik kan mij dus gerust een gebruiker van het eerste uur noemen. Hieronder loop ik alle nieuwe features af, waarbij ik ook inga op veel van de al langer bestaande mogelijkheden, zodat je er ook als nieuwe (of toekomstige) GR-gebruiker veel aan hebt. Lees dus snel verder.
Bekijk de Ricoh GR iii bij CameraNu
Uiterlijk
Er bestaan camera’s die er fantastisch uitzien. Zodra je een productfoto ziet, wil je het liefst direct naar de winkel rennen om er eentje te halen. En heb je hem eenmaal in huis, dan pak je hem regelmatig even op om het juweeltje van alle kanten te bekijken. Herken je dat? Nou, de Ricoh GR is niet zo’n camera. Hij ziet er niet bepaald chique of spannend uit. Eerder nogal eenvoudig. Spartaans. Deze camera moet het zeker niet hebben van zijn “sexy” uitstraling. De GR lijkt meer op een simpel toestelletje voor beginners en doet een beetje ouderwets aan. Maar… zoals wel vaker zegt het uiterlijk erg weinig over het innerlijk. De Ricoh GR is namelijk een zeer krachtige en veelzijdige camera. En het sobere uiterlijk is tegelijkertijd zijn grote kracht.
De aaibaarheidsfactor is dus niet bijster hoog, waardoor je deze camera misschien onderschat en nietsvermoedend links laten liggen. Ten onrechte, erger nog, dan maak je een fatale fout. Want dan mis je echt wel wat. Het was alweer in 2013 toen mij werd gevraagd de Ricoh GR te reviewen. Dat was het eerste model met een grote APS-C sensor. Voor die tijd was de GR nog een traditionele compact camera, dus met een kleine sensor en weer daarvoor bestonden er talloze analoge modellen. De Ricoh GR bestaat al sinds de vorige eeuw (1996) en heeft dus een rijke historie.
Er waren eerst enkele andere camera’s aan de beurt om getest te worden en daarnaast had ik geen hoge verwachtingen van de kleine GR. Op een gegeven moment nam ik hem alvast een keertje mee. Gewoon los in mijn jaszak, omdat het zo’n kleine camera is. In het veld was ik alweer vergeten dat ik hem bij mij had. Zo klein en licht is het toestel. Dus toen ik het mij weer herinnerde, viste ik hem snel uit mijn zak, schoot er een paar plaatjes mee en stopte hem weer weg.
Thuis aangekomen bekeek ik de foto’s van alle camera’s van die dag en viel mij direct de hoge beeldkwaliteit van de Ricoh GR op. De scherpte en detaillering waren onwaarschijnlijk goed. Daar kon mijn eigen full frame spiegelreflex niet eens tegenop, terwijl die de helft meer resolutie had en vele, vele malen duurder was. En de foto’s van de Sony RX100 die ik nog maar net had gekocht (toentertijd het allereerste model) vielen al helemaal in het water.
Vlak na de review kocht ik meteen mijn eigen Ricoh GR. Dat was nog best lastig, want hij was bijna nergens verkrijgbaar in Nederland. Het was trouwens niet alleen de onwaarschijnlijk hoge beeldkwaliteit die mij over de streep trok, maar ook de handzaamheid, veelzijdigheid, het bedieningsgemak en niet te vergeten het plezier in het fotograferen met dit kleine toestel. De Ricoh GR is als een spiegelreflex die je altijd en overal op zak hebt. Mijn Sony RX100 (model 1) keek een tijdje werkeloos toe en belandde daarna op Marktplaats. Mijn full frame spiegelreflex enige tijd later ook, maar dat had een andere reden. De GR bleef vele jaren.
Nieuwe sensor
De Ricoh GR 3 heeft een nieuwe sensor en die is op vele punten verbeterd. Ook de resolutie is toegenomen: van 16 megapixels naar 24 MP. Dat is maar liefst de helft meer vergeleken met de vorige twee modellen en dat merk je goed. De detaillering en scherpte van de beelden is nog steeds prima in orde en overtreft menig (APS-C én full frame) spiegelreflex en systeemcamera. Door de hogere resolutie heb je ook extra ruimte om het beeld achteraf een stukje bij te snijden, zonder dat je dit aan de beeldkwaliteit ziet. Bijvoorbeeld om van 28 millimeter wat meer in de richting van de beeldhoek van 35 millimeter te gaan.
Als alternatief kan je de bijsnijden-modus in het menu aanzetten zodat je meteen een uitsnede van 35 of 50 millimeter krijgt, maar dan gooi je een hele hoop beeldmateriaal weg. Bijsnijden is immers niets meer of minder dan digitale zoom. Er zit namelijk een vast 28 millimeter (full frame equivalent) objectief in de Ricoh GR waar je niet optisch mee kunt zoomen. Veel liever fotografeer ik daarom in de volledige resolutie met de standaard beeldhoek van 28 millimeter. Later kan ik het beeld altijd nog een beetje bijsnijden, mocht dat een keertje nodig zijn. Ook is het extra beeldmateriaal ideaal om zaken als perspectiefcorrecties in Lightroom of Photoshop aan te brengen. Daarbij raak je altijd wat materiaal langs de randen weg, dus begin ik liever met de volledige originele foto.
Groot voordeel van de nieuwe sensor, is dat er nu fasedetectie sensoren opzitten. Dit betekent dat scherpstellen vooral bij goed en voldoende licht aanzienlijk sneller gaat dan voorheen. De GR iii maakt hierbij net als veel andere camera’s gebruik van Hybride AF. Dit is een combinatie van fasedetectie met traditionele contrastdetectie voor een nóg nauwkeuriger resultaat. In het begin was daar alleen niets van te merken. Vlak na de lancering van de GR3 ging scherpstellen eigenlijk net zo snel (langzaam dus) als bij de twee vorige modellen. Pas na een firmware update ging ineens de turbostand aan en werd de auto focus pas echt snel. Ik vermoed daarom dat in de initiële firmware net als vroeger alleen contrastdetectie werd gebruikt en dat pas na de firmware update fasedetectie actief werd.
Het dynamische bereik van de sensor is groot. Er wordt dus een groot lichtbereik (contrastbereik) vastgelegd. Daarnaast is er veel ruimte om waar nodig in de nabewerking de schaduwen een stuk lichter te maken en de hooglichten donkerder, om de belichting beter in balans te brengen. Slechts in uitzonderlijke situaties met een zeer hoog contrast is het nu nog nodig om meerdere opnamen te maken en samen te voegen (HDR en tonemapping technieken).
Zelf red ik het doorgaans prima met één opname, mits de belichting grotendeels in orde is. Met name de hooglichten moet je hierbij goed beschermen, maar dat geldt voor het gros van de camera’s. Af ent toe is het dus nodig om twee foto’s samen te voegen, maar drie opnamen (het standaard belichtingstrapje) gebruik ik eigenlijk nooit. Net als bij mijn hoofdcamera trouwens, want ook daar bevatten de raw-bestanden bijna altijd meer dan voldoende beeldinformatie om tonemapping vanuit slechts één beeld te doen.
Aanraakscherm
Hoewel ik vaker camera’s met een aanraakscherm heb gebruikt en getest, is de Ricoh GR iii mijn eerste eigen camera die over een touch screen beschikt. En het bevalt mij prima. Via een tik op het scherm kies je heel rechtstreeks, makkelijk en snel een van de vele scherpstelpunt uit. Eventueel laat je de camera meteen op dat punt scherpstellen. En als je dat handig vindt kan je aansluitend een foto laten maken. Dat werkt erg prettig en op die manier kun je razendsnel op situaties reageren.
Er bestaan dus drie varianten (selecteren, scherpstellen, afdrukken) en daarnaast kan de aanraakfunctie volledig worden uitgeschakeld. Ik heb deze functie daarom aan een sneltoets toegekend, zodat ik op elk moment makkelijk van aanraakmethode kan wisselen. Meestal verplaats ik met een schermtik alleen het scherpstelpunt, maar af en toe is het handig om meteen te laten scherpstellen of zelfs een foto te laten maken. Dan is het fijn als je hier niet steeds voor in het menu hoeft te graven. Met je vinger over het scherm slepen om het scherpstelpunt nauwkeurig te plaatsen mag trouwens ook. Pas zodra je loslaat stelt de camera scherp en neemt een foto (mits je dit zo instelt), waardoor je het moment goed kunt timen.
Verder is het touch screen ideaal om je foto’s terug te kijken. Heen en weer bladeren, in- en uitzoomen, het gaat zoveel makkelijker en sneller dan met knopjes. Enige nadeel is dat het snel went en enorm comfortabel is, waardoor deze werkwijze al snel een automatisme wordt. Dus zodra ik met mijn hoofcamera op pad ben, sta ik ook daar continu op en over het scherm te tikken en te vegen. Alleen is dat zinloos, want dan er gebeurt niets. Op die camera zit geen aanraakscherm.
Ook functies veranderen en door het menu navigeren kan behalve met toetsen via het scherm. Zo was ik toen ik deze camera net in huis had met veel pijn en moeite een copyrightmelding aan het invoeren door het virtuele qwerty-toetsenbordje met de cameratoetsen te bedienen. Dat gaat tergend langzaam. Tot ik ergens halverwege mijn bedrijfsnaam ineens bedacht dat dit misschien ook via het aanraakscherm kan. Ja dus, en dat gaat echt duizend keer sneller.
Stabilisatie
Het is bijna niet voor te stellen, maar er zit zelfs beeldstabilisatie in dit kleine juweel. Het gaat niet om traditionele OIS (Optical Image Stabilization) waarbij een zwevend lenselement in het objectief voor de correcties zorgt, maar het is IBIS (In Body Image Stabilization) waarbij de sensor over drie assen kan verschuiven om trillingen en lichte bewegingen te compenseren (pitch, yaw en roll).
Het levert je een winst op van vier stops. Hierdoor kun je prima met langzame(re) sluitertijden vanuit de hand werken, ook in situaties met weinig licht. Al is dat zoals altijd en bij elke camera ook afhankelijk van de vraag hoe vast jouw hand is. Zelf krijg ik tot minimaal een halve seconde haarscherpe foto’s. Langer kan ook, door ergens steun te zoeken. Je hebt dus niet zo snel meer een statief(je) nodig.
Je kan het ook perfect gebruiken om lekker met bewegingsvervaging te spelen. Alles wat beweegt zal immers vervagen, wat creatieve en dynamische foto’s oplevert. Zolang je de camera goed stilhoudt bevriest de omgeving, terwijl alles dat voldoende snel beweegt in een bepaalde mate vervaagt. Ik gebruik het regelmatig om fietsers en voorbijgangers te vervagen in een verder scherpe omgeving. Of om stilstaande mensen scherp te krijgen, terwijl alles en iedereen wat wel beweegt waziger te maken. Meetrekken oftewel pannen met een (snel)bewegend onderwerp kan ook, dit heb ik alleen nog niet uitgeprobeerd met de GR 3.
De camera rammelt een beetje zodra je hem een beetje heen en weer beweegt of schudt terwijl het toestel is uitgeschakeld. Dit is normaal en kan geen kwaad (zo stelt Ricoh-Pentax ons althans gerust). De sensor is namelijk “zwevend” opgehangen. Pas zodra je hem aanzet komt het stabilisatiesysteem in actie en wordt de sensor netjes op de juiste plek achter de lens gehouden, waarmee het rammelen meteen over is. Nu hoor je hooguit nog een licht gezoem terwijl de stabilisatie zijn werk doet.
ND-filter
Ook leuk, er zit al vanaf het eerste model (in ieder geval die met een APS-C sensor) een twee-stops ND-filter in de Ricoh GR. Ik heb altijd gedacht dat dit een elektronisch trucje was en kon er online nooit iets over vinden. Bij dit nieuwe model zie ik duidelijk dat er binnenin de lensconstructie iets tevoorschijn schiet, dus er zit wel degelijk een echt ND-filter in deze camera. In fel licht kun je het perfect gebruiken om de sluitertijd korter te maken. Iets wat vooral filmers nodig hebben, maar ook bij fotograferen nuttig is.
Daarnaast kun je het gebruiken om extra veel bewegingsvervaging in je foto te krijgen. Dat werkt helemaal prima als het toch al minder licht is. Of bij een waterval omdat het vallende water voldoende snelheid heeft. Langzame(re) processen vervaag je er niet mee, dus verwacht geen sterk vervaagde luchten en wateroppervlakken.
Bij mijn eerste Ricoh combineerde ik het ingebouwde ND-filter daarom regelmatig met een tien stops ND-filter. Je kunt namelijk een filter op je Ricoh GR monteren door de los verkrijgbare Ricoh GA-1 lens adapter te gebruiken. Eventueel met een step-up ring om tot de juiste diameter te komen. Zo heeft de GA-1 een diameter van 49 millimeter en hebben mijn filters een diameter van 77 millimeter. Je hebt zo een heerlijk compacte set om foto’s met lange sluitertijden te maken. Onder andere ideaal voor op reis.
Tegenwoordig gebruik ik het ingebouwde ND-filter vooral in combinatie met de ingebouwde beeldstabilisatie om straatfoto’s met creatieve bewegingsvervaging te maken. Daar is de GA-1 met extra ND-filter niet voor nodig.
Stof-reductie
Er zit nu zelfs een stofreductiesysteem in de Ricoh GR 3. Of en hoe effectief dat werkt moet de tijd leren. Het is in ieder geval een prettig idee om te weten dat een mogelijk stofje vrijwel meteen weer van de sensor af wordt geblazen.
In mijn eerste Ricoh GR heb ik zelfs na jaren gebruik geen last gehad van sensorstof. Al kan dat ook te maken hebben met enkele eenvoudige voorzorgsmaatregelen die ik (altijd en met elke camera) tref (dat is iets voor een ander artikel).
Flitser
De eerste twee modellen (met APS-C sensor) hadden een ingebouwd flitsertje. In dit derde model is de flitser gesneuveld. Nee, hij is niet kapot, hij zit er niet meer in. Dit tot verdriet van velen, maar mij laat het koud. Ik gebruikte de flitser van mijn Ricoh GR1 nooit. Hij is te klein en zit ook nog eens vlakbij de lens, waardoor de mogelijkheden erg beperkt zijn. Veel beter kun je een losse (en sterkere) reportageflitser gebruiken en indirect flitsen via plafond of muur.
Draadloos flitsen geeft nog betere resultaten en zorgt ook voor meer vrijheid, omdat je de flitser dan op elke plek kunt neerzetten. Je kan dan zelfs meerdere flitsers draadloos aansturen voor de fraaiste foto’s. Voor de Ricoh GR (alle drie de modellen) is de moeilijk verkrijgbare FlashQ Q20 II een prima keuze. Dit is een zeer compacte en lichte flitser die je zowel op de camera kan zetten als los (draadloos dus) aansturen. Alles wat je nodig hebt zit erbij. Het voetje van de flitser is afneembaar en fungeert als zender. Dat zet je dus op de flitsvoet van je GR. De flitser zelf is nu de ontvanger en kan je overal en nergens neerzetten. Slim bedacht. Ook een setje kleuren-gels en een beschermtasje worden meegeleverd. Het is daarmee een uitgebreide set voor een leuke prijs. Je kan trouwens via één voetje meerdere flitsers aansturen (de rest van de voetjes heb je dan even niet nodig).
Macro
De Ricoh GR iii heeft een speciale stand om close-up opnamen te maken. Je activeert het door de ronde vierwegschakelaar aan de bovenkant in te drukken. Normaal kun je tot ongeveer tien centimeter dichtbij komen (en dat is al behoorlijk dichtbij voor een lens) en in de macrostand neemt dit af tot maar liefst zes centimeter. Dat is heel dichtbij, maar omdat het bij de Ricoh GR iii om een groothoeklens van ongeveer 28 millimeter gaat, spreek je eerder van close-up dan van een echte macrostand. Je komt namelijk wel lekker dichtbij, maar details of kleine voorwerpen krijg je er niet beeldvullend mee.
Dat neemt niet weg dat je hier mooie opnamen mee kunt maken. Juist omdat het om close-up met een groothoeklens gaat. Allereerst zijn kleine voorwerpen en details nu een stuk duidelijker te zien dan wanneer je de (macro)stand niet aanzet. Daarnaast wordt de achtergrond extra wazig omdat je dicht op het onderwerp zit. Maar vooral levert het foto’s op met een andere look, omdat je met een groothoeklens zo dicht op je onderwerp zit. Dit zorgt voor een interessant perspectief, het is anders dan we gewend zijn. Probeer daarom creatief te zijn met zowel de voorgrond (het hoofdonderwerp) als de achtergrond.
Zodra je deze stand aanzet, schuift de lens een stukje verder naar buiten. Doordat de lenseenheid naar voren schuift, kan de camera een stuk dichterbij scherpstellen. Dit is hetzelfde principe als wanneer je een zogenaamde tussenring gebruikt bij een camera met een verwisselbare lens (een spiegelreflex of systeemcamera dus). Door een ring van een bepaalde dikte tussen de camerabehuizing (body) en het objectief te plaatsen, staat de lens enkele millimeters of centimeters verder van de sensor vandaan. Daardoor kan je dichterbij scherpstellen en zo tover je een gewone lens dus om in een close-up lens. Een leuk en goedkoop alternatief voor een macrolens.
De Ricoh GR 3 heeft dus als het ware een ingebouwde “tussenring”. Dat de camera nu dichterbij scherpstelt, betekent meteen ook dat je alles wat zich verderop bevindt niet meer scherp krijgt. Dan moet de lensconstructie eerst weer terugschuiven. Oftewel, je moet de close-upstand uitschakelen.
Snap
Het is geen nieuwe feature, maar wel eentje die door velen geliefd is op de Ricoh GR. Snap staat in dit geval niet voor een kiekje, maar is een speciale scherpstelmethode. Hoe zit dat? Zelfs op de snelste camera’s kost scherpstellen altijd een beetje tijd en vooral bij weinig contrast duurt het langer. En je wilt natuurlijk geen bijzonder moment missen omdat de camera de boel nog niet in focus heeft zodra je afdrukt.
Straatfotografen stellen daarom graag handmatig scherp op een vooraf bepaalde afstand. Dan hoef je alleen nog maar af te drukken en wordt de foto ogenblikkelijk gemaakt, zonder (scherpstel)vertraging. Je moet dan wel inschatten waar straks het onderwerp te zien zal zijn, want als je op dat moment nog handmatig moet scherpstellen, wordt het er natuurlijk niet sneller op. Dat scherpstellen moet echt van tevoren gebeuren. Het hoeft gelukkig ook weer niet heel precies, zolang je er maar voor zorgt dat het onderwerp ergens binnen het scherptegebied valt. Dat doe je door een hogere diafragmawaarde zoals f/8 of f/11 te kiezen zodat je lekker veel scherptediepte hebt.
Met de Ricoh GR (alle drie de modellen) werkt dit heel makkelijk. Je schakelt gewoon over naar een extra scherpstelstand genaamd Snap en kiest de door jou gewenste snapfocus-afstand: 1, 1.5, 2, 2.5, 5 meter of oneindig. Je hoeft dus niet met de hand ergens op scherp te stellen, of te gokken wanneer je op de juiste afstand zit. Kies je bijvoorbeeld f/8 en een snapfocus afstand van 2.5 meter, dan is alles vanaf ongeveer één meter tot oneindig aanvaardbaar scherp in beeld.
Gebruik je liever auto focus om netjes op het onderwerp scherp te stellen? Geen probleem, dan blijf je lekker in de normale scherpstelstand. Het leuke is dat je dan nog steeds met Snap kunt werken. Hoe doe je dat? Zolang je de ontspanknop eerst half indrukt en pas doordrukt zodra de camera de tijd heeft gehad om scherp te stellen, gebruik je auto focus. Maar druk je de ontspanknop in één keer helemaal door, dan wordt tijdelijk overgeschakeld naar Snap. Zonder vertraging kiest de camera de door jou ingestelde snapfocus-afstand en maakt een foto.
Dus als je heel snel moet reageren en denkt dat de auto focus dit nooit gaat redden, druk je de ontspanknop direct in één keer helemaal door. Zolang het onderwerp goed binnen het scherptedieptegebied valt, zit je automatisch goed.
Interval / sterrensporen
Ook al aanwezig vanaf het eerste model, is de mogelijkheid om fraaie sterrensporen vast te leggen. Hier gebruik je de intervalstand voor, waarbij de camera gedurende een bepaalde tijd automatisch een reeks foto’s maakt. De losse beelden worden vervolgens realtime samengevoegd, waardoor sterrenpuntjes veranderen in mooie lange sterrensporen. Je mag zelfs tussendoor eventjes spieken om te zien hoe de foto er op dat moment uitziet. Zodat je kan besluiten of je dit resultaat mooi genoeg vindt, of nog een tijdje wilt doorgaan.
Je kan aangeven of je alleen het eindresultaat wilt bewaren waarin alle foto’s zijn samengevoegd, of dat je daarnaast ook de afzonderlijke beelden wilt houden. In het laatste geval kan je het samenvoegen ook nog een keer zelf doen met bijvoorbeeld een programma op je computer, een leuke timelapse maken, of een individuele foto eruit pikken omdat daar bijvoorbeeld een meteoor, satelliet of ander verschijnsel op te zien is.
Jaren geleden heb ik hier enorm veel plezier aan beleefd met mijn toenmalige Ricoh GR i. De foto’s zien er bijzonder mooi uit, terwijl je er amper iets voor hoeft te doen. Met mijn huidige GR iii heb ik de sterrenstand nog niet uitgeprobeerd. Ik verwacht dat die het minstens even goed en misschien zelfs beter kan. We zijn immers alweer zo’n zeven jaar verder. De techniek staat niet stil.
Wil je een lange opname maken van de sterren (zoals een uur of langer), gebruik dan een powerbank om je GR van stroom te voorzien. Want de accu in de camera houdt het waarschijnlijk geen uren uit. Bij de GR 1 lag dat wel anders. In die tijd liet ik de camera vaak onbemand doorlopen tot de accu ergens ’s nachts leeg was. Mijn eigen record staat op een opname van bijna zes uur. Bang voor fotoverlies hoefde ik niet te zijn, de GR schreef altijd netjes de samengevoegde foto weg voordat de stroom op was. Zeer indrukwekkend, maar of de GR 3 deze lange tijdsduur ook haalt op één accu…?
Filmstand
De Ricoh GR is vooral een fotocamera en minder gericht op filmen. De instelmogelijkheden zijn daarom beperkt. Wie weet worden er met een toekomstige firmware update nog verbeteringen toegevoegd, maar vooralsnog heb je weinig grip op het filmproces. Bijna alles gaat automatisch. Je kan wel kiezen uit enkele scherpstelmethoden, belichtingscompensatie gebruiken en een filtereffect toevoegen. Ook het ND-filter kan je handmatig aanzetten. Sluitertijd, diafragma en ISO-waarde worden allemaal automatisch gekozen, terwijl je daar juist invloed op wilt hebben tijdens het filmen.
Zelf ben ik niet zo’n filmer, maar ik heb de Ricoh GR toch enkele keren gebruikt om een kort filmpje op te nemen. Ik vind de GR daar juist erg geschikt voor, omdat dit de camera is die ik altijd en overal bij mij heb. En anders kan ik alleen met mijn smartphone filmen, zoals ik voor die tijd deed. Vooralsnog zien de filmpjes er best goed uit voor wat ik ermee doe. Hiermee experimenteer ik binnenkort nog wat meer. Mijn eerste vlog, misschien?
Leaf shutter
De Ricoh GR heeft een uitermate stille leaf shutter. Dat is ideaal om discreet te fotograferen. Denk aan straatfotografie, maar ook bij (plechtige) gebeurtenissen waar zelfs het lichtste geluid storend is. Niemand die hoort dat jij foto’s maakt met je GR. Je hoort alleen zelf een bescheiden klikje en hebt daardoor alsnog voldoende feedback dat de foto ook echt wordt gemaakt. Je hoeft zeker niet bang te zijn dat het zachte sluitergeluid (sluitergefluister?) van jouw Ricoh GR3 de aandacht trekt. Ook niet als het ergens heel stil is.
Dat is wel wat anders dan het luide klik- of klak-geluid van een spiegelreflex of systeemcamera. Al hebben ook die vaak een stille stand. Bij systeemcamera’s is dat de zogenaamde digitale sluiter en die is zelfs volledig geruisloos. Vergeleken met de digitale sluiter van mijn FujiFilm X-T2, maakt de Ricoh opvallend veel geluid. Zo zie je maar, alles is relatief en het is maar net wat je gewend bent ;-)
Een leaf shutter heeft nog meer voordelen. Zo kun je bij elke sluitertijd flitsen, terwijl je met een spiegelreflex of systeemcamera met mechanische sluiter niet sneller mag gaan dan ongeveer 1/250. Met de GR kan dit dus ook bij snellere sluitertijden. Handig bij veel licht, zoals buiten in de volle zon.
Gebruikersstanden
Net als op de GR i en GR ii (en vele andere camera’s) zitten er op de draaiknop met camerastanden bovenop de GR iii drie extra gebruikersstanden waarin je jouw favoriete instellingen mag opslaan. Erg handig, want hierdoor kun je direct naar een bepaalde set instellingen overschakelen, zonder dat je alles iedere keer weer helemaal opnieuw moet bedenken en instellen.
Zelf heb ik bijvoorbeeld een nachtstand met instellingen die in 90% van de gevallen prima werken voor mij – en die anders met minimale inspanningen alsnog kloppend zijn te maken. Dan gaat het meestal om een iets andere sluitertijd of diafragmawaarde. Daarnaast heb ik een slow-shutter-stand waarmee ik in een oogwenk foto’s met een creatief vervagingseffect kan maken.
Je mag in totaal zes setjes met favoriete instellingen opslaan. Daarvan kan je er op elk moment dus drie toewijzen aan de draaiknop met camerastanden. Je regelt dat opslaan en toekennen via het menu. Hoe dat precies in zijn werk gaat is wel even wennen. Het komt soms een beetje verwarrend over.
Ook (de meeste) menu-instellingen worden netjes opgeslagen per gebruikersstand. Daardoor kun je bijvoorbeeld in één klap het ND-filter laten inschakelen, een andere scherpstelstand activeren, burst-mode aanzetten, of kiezen voor een vaste ISO-waarde in plaats van Auto-ISO. Het aantal mogelijkheden is bijna oneindig. Zo’n gebruikersstand scheelt je echt enorm veel werk als je voor specifieke situaties een setje andere instellingen nodig hebt dan dat je normaal gebruikt.
Gebruiksgemak: belichtingscompensatie
Wat betreft de ergonomie kan ik niet anders dan (met een lichte heimwee) kort terugblikken naar mijn allereerste Ricoh GR terug in 2013. Het gebruiksgemak van de GR viel mij toen onmiddellijk op. Je kunt die camera namelijk moeiteloos met één hand bedienen. Want de belangrijkste instellingen zitten allemaal onder handbereik.
Afhankelijk van de camerastand die je gebruikt, stel je met het voorste draaiwieltje het diafragma (Av-stand) of de sluitertijd (Tv-stand) in en in de M-stand doe je dat met het wieltje aan de voorzijde (diafragma) en de tuimelschakelaar aan de achterzijde (sluitertijd). Op zich niets bijzonders, want zo gaat dat bij het gros van de camera’s en dat werkt prima. Voor belichtingscompensatie is op de GR 1 en GR 2 een handige plus-min-knop aanwezig, zodat je de foto in één moeite door lichter of donkerder kunt maken.
Bij de Ricoh GR 3 is dit helaas veranderd. Het diafragma en de sluitertijd stel je gelukkig nog wel op dezelfde manier in. Alleen is de knop voor belichtingscompensatie verdwenen. Daar moet je nu (iets) meer moeite voor doen. Je gebruik er ditmaal de tuimelschakelaar aan de achterzijde voor. De functie is dus nog wel rechtstreeks beschikbaar, maar… is dit niet dezelfde knop als waarmee je in de M-stand de sluitertijd instelt? Juist ja. Vandaar dat je in de M-stand ineens aan de ronde vierwegschakelaar aan de achterzijde moet draaien.
Samenvattend: in bijvoorbeeld de Av-stand en Tv-stand gebruik je het draaiwieltje aan de voorzijde om de diafragmawaarde respectievelijk de sluitertijd in te stellen. En met de tuimelschakelaar aan de achterzijde regel je belichtingscompensatie. Tot zover netjes en eenduidig. Maar zodra je in de M-stand komt, zit het diafragma vooraan en de sluitertijd achteraan, waardoor belichtingscompensatie plotseling naar de ronde vierwegschakelaar verhuist.
Het is nogal verwarrend dat belichtingscompensatie zomaar van plek verwisselt, want nu moet je telkens nadenken in welke camerastand je zit, voordat je het kunt instellen. Keer op keer denk ik belichtingscompensatie te gebruiken, maar gebeurt er helemaal niets, omdat ik in de Av-stand of Tv-stand aan de vierwegschakelaar draai. Of ik zit in de M-stand, maar bedien nu per abuis de tuimelschakelaar, waardoor ik ineens de verkeerde sluitertijd gebruik in plaats van dat ik belichtingscompensatie instel. Ik kan mij niet voorstellen dat ik de enige ben die dit erg verwarrend en vervelend vindt.
Hopelijk lost Ricoh dit snel op door gewoon altijd de ronde vierwegschakelaar voor belichtingscompensatie te gebruiken. Dat kan heel simpel via een firmware update lijkt mij. Dan weet je tenminste altijd waar je aan toe bent en hoef je er niet meer onnodig over na te denken. Het bedienen van je camera moet immers grotendeels een automatisme zijn, wil je snel op situaties kunnen reageren. Het kan technisch ook prima, omdat het draaiwieltje standaard geen functie heeft in onder meer de Av-stand en Tv-stand. Pas in het menu aangekomen of zodra je op een knop drukt om een functie te veranderen doet het iets.
Gebruiksgemak: back-button-focus
Ook overschakelen van gewoon scherpstellen naar back-button-focus werkt op de eerste twee modellen supersnel. Je hoeft alleen maar even met je duim een schakelaartje aan de achterzijde over te halen. Mocht je back-button-focus niet kennen, hierbij stel je scherp met een knopje aan de achterzijde van de camera, in plaats van met de ontspanknop. Waardoor je aanzienlijk sneller op mooie of bijzondere fotomomenten kunt reageren. Scherpstellen doe je dan namelijk alleen wanneer dat nodig is. Oftewel zodra de afstand tussen jou en het onderwerp verandert. Alleen dan stel je even opnieuw scherp, waarna je weer zoveel foto’s kunt maken als je wilt.
Doordat de camera nu niet langer bij elke foto (onnodig) scherpstelt, voorkom je dat de camera nog aan het scherpstellen is of dat per ongeluk op de verkeerde plek doet en je zo een belangrijk moment mist. Zelf gebruik ik back-button-focus niet altijd en dan is het wel zo handig dat je er met een schakelaar direct naar kunt overschakelen als de situatie erom vraagt. Zonder iedere keer diep in een menu te graven.
Helaas is ook de schakelaar waarmee je van en naar back-button-focus overschakelt op de Ricoh GR3 verdwenen. Om het te activeren schakel ik daarom nu eerst met de hand over naar handmatig scherpstellen (MF). Vervolgens kan ik met een druk op de Fn-toets alsnog één keer automatisch scherpstellen. Back-button-focus dus. Wat ook kan is even op het scherm tikken, dan stelt de camera één keer op dat punt scherp zodra je de ontspanknop half indrukt. Dit gaat allemaal goed zolang je deze werking eerst eenmalig zo instelt via het menu.
Overschakelen naar handmatig scherpstellen gaat gelukkig redelijk snel, omdat je zes functies aan de tuimelschakelaar kunt toekennen. De scherpstelmethode is er bij mij dus een van. Kortom, ik moet nu één keer op de tuimelschakelaar drukken om de zes door mij toegekende functies op te roepen, de knop daarna opzij drukken tot ik bij de scherpstelmethode ben aangekomen en daarna omlaag bladeren met het draaiwiel om MF te selecteren.
Dat neemt aanzienlijk meer tijd in beslag dan even die handige schakelaar op de Ricoh GR 1 of GR 2 omzetten waarmee je in een oogwenk heen- en terugschakelde. Overigens volstaat eventueel ook één druk op de tuimelschakelaar wel, omdat je daarna je keuze kunt maken via het aanraakscherm, wat natuurlijk weer wat tijdwinst oplevert. Niet veel, een beetje.
Gebruiksgemak: overige functies
Met de overige fysieke veranderingen heb ik weinig problemen. De filmstand activeer je op de Ricoh GR 3 bijvoorbeeld met een knopje aan de zijkant, terwijl dat bij de GR 1 en GR 2 nog via het keuzewiel met camerastanden bovenop het toestel ging. Persoonlijk vind ik de nieuwe methode makkelijker werken, omdat je nu ongeacht in welke camerastand je zit direct kunt beginnen met filmen.
De Ricoh GR kende tot voor kort een extra camerastand genaamd TAv. Dit is een combinatie van de Av-stand en de Tv-stand. In de TAv-stand stel je namelijk zowel een sluitertijd als een diafragmawaarde in. Ideaal voor onder andere straatfotografie, omdat je hiermee tegelijkertijd bepaalt welke scherptediepte je hebt én hoe bewegingen worden vastgelegd. Om de belichting kloppend te krijgen, laat je de ISO-waarde gewoon op Automatisch staan. Dus daar heb je bijna geen omkijken naar.
Op de Ricoh GR 3 is de TAv-stand verdwenen van het draaiwiel met camerastanden. Is dat erg? Nee hoor. Want je bereikt precies hetzelfde in de M-stand. Je kiest een diafragmawaarde en sluitertijd en gebruikt opnieuw Auto-ISO. Daarmee is de TAv-stand overbodig geworden.
Over de ontbrekende flitser heb ik het al uitgebreid gehad, die mis ik niet. En het aanraakscherm is een welkome uitbreiding. Daarmee hebben we de belangrijkste fysieke veranderen denk ik wel gehad. O ja, deze camera is iets kleiner dan de vorige twee modellen. Maar die waren ook al klein.
Alles bij elkaar is het gebruiksgemak van de GR3 nog steeds erg groot. Al is het in vergelijking met de GR1 en GR2 dus wel iets achteruit gegaan in mijn ervaring, met name als ik kijk naar de toegankelijkheid van back-button-focus en belichtingscompensatie. De toevoeging van een aanraakscherm maakt het verdwijnen van fysieke knoppen niet goed.
Persoonlijke noot (ook voor jou interessant)
Al minstens veertig jaar gebruik ik naast mijn hoofdcamera ook altijd een compact toestel (zie hier en hier). Want de grote camera kan en hoeft van mij niet altijd en overal mee naartoe. Dan is het een geruststelling dat ik alsnog mooie foto’s kan maken. In de vorige eeuw was dat extra toestel nog een analoge camera, begin deze eeuw veranderde het in een digitale camera. Ik kies en koos altijd voor een zo klein mogelijke camera met een zo hoog mogelijke beeldkwaliteit. Want ik wil natuurlijk ook iets met mijn foto’s kunnen doen. Publiceren bijvoorbeeld.
Zodoende heb ik een heel scala aan analoge en digitale Pentax Optio’s en Canon PowerShot’s in huis gehad. Tot in 2013 mijn droom uitkwam: met de Ricoh GR had ik eindelijk een spiegelreflex op broekzakformaat. Dat was iets dat ik vorige eeuw al heel graag wilde hebben en wat altijd technisch en optisch onhaalbaar leek. Natuurlijk is de GR geen echte spiegelreflex. Het gaat mij ook niet om het type camera, maar om de beeldkwaliteit, ergonomie en (instel)mogelijkheden. En op die vlakken doet dit kleine apparaatje echt niet onder voor een spiegelreflex of systeemcamera.
In die tijd (2013 dus) was de Canon 5D Mark ii nog mijn hoofdcamera en na een korte periode van gewenning was ik helemaal om: ik was zwaar onder de indruk van mijn Ricoh GR. Onder meer omdat je dit toestel altijd en overal bij je hebt, de bediening zeer intuïtief is en de beeldkwaliteit uitmuntend. Het werd al snel mijn favoriete camera. Sterker, ik vind het nog steeds de leukste camera die ik ooit heb gehad (en dat zijn er dus heel wat).
Toch verkocht ik enkele jaren later na intensief te zijn gebruikt alsnog mijn geliefde Ricoh GR. En dat terwijl ik altijd had gedacht dat ik deze camera voor altijd bij mij zou houden en nooit zou verkopen. Maar tijden veranderen. De Canon 5D Mark 2 had inmiddels plaats gemaakt voor een FujiFilm X-T10 en die twee jaar later weer voor een FujiFilm X-T2. En die FujiFilm-camera is al zo compact en licht, dat de GR naar mijn idee een beetje overbodig was geworden. Heel even heb ik nog overwogen om de Ricoh GR2 te kopen, maar dat model leek te veel op zijn voorganger, waarop ik besloot een eventuele aankoopbeslissing uit te stellen tot een toekomstig model. Dat moment heeft aanzienlijk langer op zich laten wachten dan in toentertijd had kunnen vermoeden.
Ook wilde ik mijzelf op deze manier dwingen om vaker met mijn smartphone te fotograferen. Want zodra ik een camera in handen heb, vergeet ik abrupt dat er ook nog een telefoon in mijn broekzak zit die prima foto’s maakt. Ik had dus een stok achter de deur nodig om vaker de telefoon te pakken. Zolang ik altijd en overal mijn GR bij mij had, ging dat never nooit lukken. En het hielp, want ik heb sinds de verkoop van mijn geliefde GR 1 nog nooit zoveel telefoonfoto’s gemaakt en ben verbaasd over het gemak van smartphonefotografie en de mogelijkheden die het biedt. Vooral met recente telefoons maak je de prachtigste foto’s. Zelfs bij weinig licht en in het donker, zolang er maar een nachtstand opzit.
Toen werd eind 2018 rond de Photokina dan eindelijk de langverwachte Ricoh GR3 aangekondigd. Waarin ditmaal wel significante verbeteringen waren aangebracht. De verleiding was groot. Te groot. Na toch nog best wel lang nadenken – want hebben smartphones het niet zo goed als onnodig gemaakt om nu nog altijd en overal met een (gewone) camera rond te lopen? – heb ik de Ricoh GR 3 dan toch gekocht. Eindelijk had ik mijn meest favoriete camera weer terug! En nog wel in een sterk verbeterde vorm!
Ik moet toegeven dat het weer even wennen was om steeds een camera bij mij te hebben. Het is immers toch weer een extra apparaat. Vooral in de maanden waarin het lekker weer is en je zonder jas naar buiten gaat – en dat is zelfs in Nederland tegenwoordig een groot deel van het jaar. Daardoor duurde het langer dan ik verwacht had voordat ik weer enthousiast was over deze camera.
Zoals ik daarnet al zei, tijden veranderen en ik verander zelf natuurlijk ook. Ik ben echt enorm blij met deze camera en het is net als zijn twee voorgangers een wolf in schaapskleren. De Ricoh GR iii is klein, hij is licht en hij is zeer onopvallend. Het kost geen enkele moeite om ermee te fotograferen zonder de aandacht op je te vestigen. Het is een zeer discrete camera en vrijwel niemand kijkt op of om als ze jou ermee zien. Volgens mij zien ze hem vaak ook niet eens, omdat we tegenwoordig gewend zijn dat iedereen met iets in zijn of haar hand rondloopt: een smartphone. Deze camera is ongeveer even klein (kleiner zelfs maar wel dikker) waardoor je geen aandacht trekt. Dat is wel anders als je met een groter toestel loopt, daarmee val je direct op.
Je neemt de GR ook eenvoudig overal naar binnen waar een grotere camera en professioneel ogende apparatuur niet is toegestaan. Dit lijkt een nogal eenvoudig en ouderwets toestelletje, waardoor niemand je serieus neemt. En hoewel dat misschien als een belediging voelt, is dat in mijn ogen juist ideaal. Want geen mens verwacht dat de Ricoh GR wat betreft beeldkwaliteit en (instel)mogelijkheden in feite een spiegelreflex of systeemcamera op zakformaat is. De beelden zijn werkelijk fantastisch en kunnen makkelijk concurreren met grotere camera’s. Logisch, er zit een knoert van een APS-C-sensor in.
De langere gewenperiode – langer dan bij mijn eerste GR – heeft volgens mij twee oorzaken. Allereerst is de Ricoh GR3 een iets andere camera dan de Ricoh GR 1 en Ricoh GR 2. Daar heb je alles over gelezen in dit artikel. De GR iii is op veel vlakken verbeterd en kan meer, maar er missen ook wat knoppen waardoor de bediening net iets minder intuïtief is geworden. Wat daarnaast een grote rol speelt, is dat ik toentertijd met een Canon 5D Mark ii rondliep en nu met een FujiFilm X-T2. En tegen de ergonomie van een FujiFilm camera kan bijna geen enkele camera op.
Voor wie hier niet mee bekend is, bij de meeste FujiFilm-camera’s kom je zelden in het menu. Want alles wat je nodig hebt regel je met fysieke knoppen. En heel belangrijk: elke knop doet altijd hetzelfde. Omdat je er niet over hoeft na te denken, is de bediening al snel een automatisme. En daar kan natuurlijk niets tegenop. De camera mag ook uitstaan terwijl je hem instelt: het zijn immers fysieke knoppen! Dus zodra je ergens iets ziet en je weet dat je andere instellingen nodig hebt, draai je desnoods al lopende of rennende aan een paar knoppen en ben je mooi op tijd om het moment vast te leggen. Het werkt zeer intuïtief en dus razendsnel.
De stap van een Canon 5D Mark 1/2/3/4 is daarmee veel kleiner dan van een FujiFilm X-T1/2/3 naar een Ricoh GR 1/2/3. De iets langere gewenning heeft daarom minder met de camera te maken en vooral alles met mij. Nogmaals, we hebben het nu puur over de bediening. De Ricoh GR 3 blijft voor mij nog steeds de perfecte camera om altijd en overal bij mij te hebben. Zodat ik in elke situatie foto’s met een hoge beeldkwaliteit kan maken, zonder dat ik per se een grotere en zwaardere spiegelreflex of systeemcamera en losse objectieven hoef mee te nemen. Ik gebruik hem ook voor zakelijke fotografie, op (zaken)reis en tijdens vakanties. En de smartphone? Die is niet meer weg te denken en blijf ik ditmaal ook gebruiken.
Twijfel je nog een beetje of de Ricoh GR iii de perfecte altijd-bij-je camera is voor jou? Er bestaan nog veel meer van dit soort leuke toestellen. Lees dan vooral dit artikel waarin ik (alle) handzame (zak)camera’s met superieure beeldkwaliteit bespreek.
Bekijk de Ricoh GR iii bij CameraNu
