Met een beetje smartphone kun je tegenwoordig heel aardige macrofoto’s maken. Uiteraard kan dat zowel met een iPhone van Apple als met een Android-telefoon zoals die van Samsung. Maar is het wel een echte macrofoto, of word je een beetje (of zelfs een beetje veel) in de maling genomen? Ik heb het voor je uitgezocht!
Zelf inschakelen of automatisch
Op Android-telefoons is steeds vaker een speciale macrostand te vinden waarmee je erg leuke close-upfoto’s kunt maken van zoiets als paddenstoelen, bloemen, insecten, of vlinders. Je schakelt het in door bijvoorbeeld op het pictogram van een bloem te tikken op het camerascherm.
Wat ook kan, is dat een smartphone automatisch overschakelt naar de macrostand zodra je een onderwerp maar dicht genoeg bent genaderd. Zoals op een iPhone. Dat werkt overigens alleen met de meest recente telefoons van Apple, namelijk de iPhone 13 Pro, iPhone 13 Pro Max, iPhone 14 Pro, iPhone 14 Pro Max, iPhone 15 Pro en iPhone 15 Pro Max.
Tip! Wil je de mooiste foto’s maken met jouw smartphone? Volg dan een workshop smartphone fotografie bij mij. Het maakt niet uit welke telefoon je hebt.
Waarom een macrostand?
Waarom heb je eigenlijk een macrostand Tip! Wil je de mooiste foto’s maken met jouw smartphone? Volg dan een workshop smartphone fotografie bij mij. Het maakt niet uit welke telefoon je hebt.heeft een zogenoemde minimale scherpstelafstand. Dat is de kortste afstand waarop de camera nog kan scherpstellen. Daardoor kun je vaak net niet dichtbij genoeg komen om de echt kleine dingen levensgroot in beeld te krijgen. Denk aan de stampers en meeldraden van een bloem, of de facetogen van insecten. De macrostand is dan je redding om close-ups te maken.
Echt macro of surrogaat?
Bij vrijwel alle smartphones wordt helaas een trucje gebruikt om de minimale scherpstelafstand van de lens te ‘omzeilen’, waardoor het alleen maar lijkt of je iets plotseling extra groot in beeld krijgt. Met andere woorden, er is helemaal geen macrostand aanwezig. Het is een namaak macrofoto!
Logisch, want er bestaat nu eenmaal geen magische truc om dichter bij een onderwerp te komen dan optisch met een lens mogelijk is. Dat is fysiek gewoon onmogelijk. Het kan niet met een smartphone en het kan ook niet met een gewone / traditionele camera zoals een spiegelreflex of systeemcamera. Daar is een speciale, een échte macrolens voor nodig.
De grote macrotruc – deel 1
Om het meteen maar te verkappen, smartphones gebruiken vaak dezelfde truc als wat de ‘Camera+’ app (voor iPhone) zo’n tien jaar geleden al deed. Zodra je in die app op de macroknop drukt, zoomt de camera ‘stiekem’ digitaal in, waardoor het lijkt alsof je ineens heel dicht op je onderwerp zit en kleine details plotseling veel groter in beeld staan.
Best een leuke truc hoor, maar het komt wel met een flinke prijs. Want de foto ziet er korrelig, onscherp en weinig gedetailleerd uit. Immers, het is digitale zoom. Hierbij wordt veel beeldmateriaal (langs de fotoranden) simpelweg weggeknipt en dus weggegooid. Je houdt zodoende een stuk minder echte pixels over en dat zie je duidelijk.
Bij de macrostand van veel smartphones wordt min-of-meer dezelfde truc toegepast als bij deze app. En daardoor verlies je opnieuw veel beeldmateriaal, waardoor de beeldkwaliteit achteruit holt. Dat zie je niet zo snel op een klein telefoonscherm, vandaar dat je er vaak wel mee wegkomt. Tot je het beeld op je telefoon uitvergroot, of de foto op zoiets als een televisie of computerscherm bekijkt. Dan zie je ineens luid en duidelijk dat de detaillering belabberd is. Vooral als je het vergelijkt met een foto die je op een iets grotere afstand en dus zónder de macrostand maakt.
(bekijk je deze foto op een telefoonscherm, zoom dan een stuk in, want anders zie je het niet goed)
Uitzonderingen
Er bestaan overigens ook telefoons met een ‘echte’ macrolens. Die hebben doorgaans wel een lage resolutie (zoals een bescheiden twee megapixels) en daarnaast werken ze meestal op nogal korte afstanden van hooguit een paar centimeter. Dat werkt niet comfortabel en je kunt het daardoor alleen voor erg kleine voorwerpjes of gedeeltes ervan gebruiken.
Soms is er zelfs een microlens en dan is het bijna of je door een microscoop kijkt. Je moet de telefoon dan ook op een afstand van luttele millimeters van je onderwerp houden. Dan zijn er ook nog losse macrolenzen die je met bijvoorbeeld een soort ‘knijper’ of een speciale telefoonhoes over de bestaande cameralens schuift.
De grote macrotruc – deel 2
Terug naar de pseudo-macrostand van de doorsnee smartphone. Want wat opvalt is dat bij veel telefoons de beeldkwaliteit van macrofoto’s zelfs nog lager is dan je van digitale zoom zou verwachten. Dat komt doordat er tegelijkertijd een tweede truc wordt toegepast. Want zodra jij de macrostand inschakelt, of als dit automatisch gebeurt omdat je een voorwerp heel dicht nadert, wordt er zonder dat je het merkt ‘stiekem’ overgeschakeld van de standaard camera (1x) naar de ultragroothoek (zoals bijvoorbeeld 0.5x).
Waarom dat gebeurt? Deze lens kan vrijwel altijd veel dichterbij scherpstellen. Alleen… je krijgt met 0.5x natuurlijk wel veel en veel meer in beeld te zien dan met de standaard 1x-camera. Twee keer zoveel om precies te zijn. Want van 1x naar 0.5x betekent een verkleiningsfactor van 2x (uitzoomen in plaats van inzoomen) en dus zie je twee keer zoveel van de omgeving.
Met andere woorden, je kunt nu wel dichter bij je onderwerp komen, alleen wordt alles tegelijkertijd twee keer zo klein afgebeeld en dat schiet natuurlijk niet op als je macrofoto’s wilt maken. Vandaar dat dit beeld extra sterk wordt bijgesneden. Veel meer dan wanneer gewoon de 1x-camera zou worden gebruikt. Maar liefst met (minstens) een factor 2x! Dat is echt enorm veel digitale zoom.
Dat wordt alleen maar gedaan omdat het op deze manier net lijkt of je nog steeds met de standaard 1x-camera werkt. Wel met als verschil dat je nu veel dichter bij je onderwerp kunt komen, waardoor dat nu groter in beeld verschijnt.
Kortom, de macrostand houdt bij veel smartphones in dat er van 1x naar 0.5x wordt overgeschakeld én tegelijkertijd (minimaal) 2x digitaal wordt ingezoomd. That’s it!
Zien is geloven
Je kunt dit heel makkelijk controleren door handmatig naar de 0.5x-camera over te schakelen en daarna via de zoomregelaar (die verschijnt zodra je even je vinger op 0.5x gedrukt houdt of erop tikt) helemaal naar 0.9x te gaan.
Blijf dus wel een fractie lager dan 1x, omdat je anders weer met de 1x-camera begint te werken. Jouw telefoon schakelt tijdens het zoomen namelijk volledig automatisch tussen de aanwezige fysieke camera’s.
Dit betekent dat je die hele macrostand vaak niet eens nodig hebt. Je kunt net zo goed zelf naar 0.5x gaan en daarna inzoomen tot zoiets als 0.9x om hetzelfde resultaat te krijgen. De macrostand is alleen een soort snelkoppeling.
Dit is nog op dezelfde afstand als daarnet met de 1x-camera.
Als je goed oplet…
Nu zei ik daarnet wel dat je het niet merkt dat er wordt overgeschakeld van 1x naar 0.5x, maar als je goed oplet is het wel degelijk te zien. Ik neem een recente iPhone als voorbeeld, omdat die automatisch overschakelt naar de macrostand zodra je dichtbij genoeg bent. Daardoor zie je heel mooi wat er ‘onder het oppervlak’ gebeurt.
Begin je met een recente iPhone op bijvoorbeeld een centimeter of twintig afstand van een bloem, koffiekopje, of een ander voorwerp en beweeg je de telefoon daarna langzaam naar voren, dan merk je dat zodra je op ongeveer twaalf centimeter afstand zit het beeld plotseling een fractie verspringt.
Het valt vooral op richting de beeldranden, in het beeldcentrum is het net iets minder duidelijk te zien. Daarnaast zie je dat de scherptediepte verandert, oftewel de mate van vervaging van dingen die zich meer op de achtergrond bevinden.
Ga je er daarna weer wat verder vandaan met je telefoon, dan verspringt het beeld op een gegeven moment opnieuw.
Wat is er gebeurd? Zodra je dichterbij gaat en het beeld plotseling verspringt, schakelt de telefoon over van de 1x-camera naar de 0.5x-camera. Maar omdat ze vlak naast elkaar in de behuizing zitten, zie je een minimale verspringing van het beeld. Net als wanneer je om de beurt je ene en dan je andere oog dichtknijpt terwijl je een vinger vlak voor je neus houdt (houd wel steeds één oog open ;-) Verder geven de twee camera’s (lenzen) een andere optische vervaging van de achtergrond.
Er is aanzienlijk minder achtergrondvervaging en het beeld is ‘brokkelig’ als je het groter bekijkt.
Gebruik het in je voordeel
Het is bijzonder handig om bij het maken van close-upfoto’s goed op deze twee effecten te letten. Dus het verspringen van het beeld én de veranderende scherptediepte.
Want dan kun je er altijd nog voor kiezen om net even iets meer afstand aan te houden, waardoor je een veel hogere beeldkwaliteit krijgt. Al is het onderwerpje dan natuurlijk wel kleiner in beeld. Dat komt goed van pas als je iets wel van redelijk dichtbij fotograferen, maar het ook weer geen macrofoto hoeft te worden. Dus als je merkt dat je ergens rond de grens van ‘waar de camera overspringt’ een foto wilt maken, is het wellicht beter om net even wat meer afstand aan te houden. Want het is enorm zonde als de beeldkwaliteit onnodig laag wordt terwijl je helemaal geen close-up wilt maken.
Wil je de pseudo-macrostand juist wel activeren, omdat je iets zo groot mogelijk in beeld wilt hebben, dan ga je uiteraard wel dichterbij en laat de camera overschakelen. Zolang je de lagere beeldkwaliteit dan maar voor lief neemt.
Macro-indicator
Om nog makkelijker te zien of en wanneer jouw iPhone naar de (gesimuleerde) macrostand overschakelt, kun je de macro-indicator aanzetten. Start hiervoor de Instellingen-app en blader omlaag naar het onderdeel Camera (of gebruik het zoekveld bovenin en tik ‘Camera’ in).
Onderaan in het onderdeel Camera activeer je vervolgens de optie Macroregelaar. Daarna verschijnt op het camerascherm een geel bloemetje zodra je een onderwerp dicht genoeg bent genaderd. Tik erop om de macrostand uit te schakelen als je het niet wilt gebruiken. Het kleurt dan grijs met een streep erdoor. Je moet daarna wel meer afstand aanhouden, want anders zijn je foto’s niet helemaal scherp. De macrostand staat nu immers uit. Kortom, let erop dat de grijze macro-indicator niet op het scherm te zien is voordat je afdrukt.
Zo dichtbij mogelijk
Wil je zo dichtbij mogelijk komen zonder dat de macrostand aanspringt? Ga dan zodra het gele of grijze macropictogram verschijnt heel rustig een stukje van het voorwerp vandaan. Net zolang tot het macropictogram weer verdwijnt. Dat uitschakelen gebeurt alleen op een grotere afstand dan het inschakelen. Er is dus nog wat speling om een stukje dichterbij komen… Daarom ga je nogmaals naar voren en dit proces herhaal je (waar nodig) een paar keer met steeds kleinere stapjes.
Zo probeer je dus het punt op te zoeken waar de macrostand nog net niet inschakelt. Erg belangrijk, want elke centimeter die je dichterbij kunt komen, betekent dat het onderwerp groter in beeld komt te staan!
Op deze manier kun je ook zelf zien wat het verschil in beeldkwaliteit is tussen een foto gemaakt met en zonder macrostand. Gewoon door er achtereenvolgens eentje te maken waar de gele macro-indicator wel en niet te zien is.
Tele-macro?
Ook als je de telelens van jouw smartphone gebruikt om kleine ding lekker groot in beeld te brengen kun je dit gedrag tegenkomen. Bij de 3x-camera van een iPhone zelfs al zodra je een onderwerp tot op ongeveer 45 centimeter bent genaderd!
Een telelens brengt alles gelukkig wel een stuk groter in beeld dan de 1x-lens, dus de extra afstand is meestal niet echt een probleem. Op in ieder geval een iPhone verschijnt alleen geen macropictogram op het scherm. Logisch, want ditmaal is het alleen bedoeld om dichterbij te komen dan fysiek met de telelens mogelijk is. Het lijkt erop, maar is toch iets anders dan de pseudo-macrostand van de 1x-camera.
Gelukkig zie je, net als daarnet, het beeld verspringen en de scherptediepte veranderen. Goed opletten dus. Ditmaal wordt er van de 3x-camera overgeschakeld naar de 1x-camera en vervolgens digitaal ingezoomd tot je weer hetzelfde ziet (dat heet de beelduitsnede) als wat je met de telelens zou zien.
Met de ultragroothoek (0.5x) kun je dus het dichtst bij een onderwerp komen. Daarna volgt de standaard groothoeklens (1x) en met de telelens (3x) moet je de meeste afstand aanhouden. Vandaar dat de overschakeltruc in combinatie met digitale zoom wordt toegepast bij 1x en 3x.
Overigens, de door mij genoemde afstanden van 12 en 45 centimeter gelden voor mijn huidige iPhone 13 Pro. Op de iPhone 14 Pro en iPhone 14 Pro Max kunnen deze afstanden inmiddels anders zijn, dus probeer het vooral zelf even uit.
Wat is nu wat?
Allemaal leuk en aardig, maar hoe kom je erachter of jouw smartphone niet ‘stiekem’ naar een andere camera is overgeschakeld? Want de zoomindicator die je op het camerascherm ziet verandert tijdens het fotograferen op korte afstand niet. Het lijkt dus net of je nog gewoon met de door jou gekozen camera werkt, terwijl dat in werkelijkheid helemaal niet zo is.
Om hier achter te komen ga je naar de app Foto’s (iPhone) of Galerij (Android) en vraagt de details op van jouw macrofoto. De brandpuntsafstand en het diafragma verklappen of er wel of niet is overgeschakeld. Daarom is het wel zo handig als je weet welke getallen bij welke camera horen. Daar kom je heel makkelijk achter door even met elke camera een gewone (niet-macro) foto te maken en de bijbehorende getallen te onthouden of ergens te noteren.
