Vaak wordt gezegd dat je moet zoomen met je voeten, in plaats van zoomen met een lens. Dit argument wordt vooral veel gebruikt om aan te geven dat je maar beter met een prime (vast brandpunt) kunt werken, in plaats van met een zoomlens. Maar is dat wel zo, of is er een verschil tussen zoomen met je lens en zoomen met je voeten? Laten we dat uitzoeken! Spoiler alert: het levert compleet andere foto’s op.
Fotograferen met een zoomlens
Om erachter te komen of er een verschil is tussen zoomen met een lens en zoomen met je voeten, reis ik af naar het Amsterdamse Bos om een karakteristieke ophaalbrug te fotograferen. Daar aangekomen maak ik twee foto’s. De eerste foto maak ik vanaf een afstandje met een FujiFilm X-E3 systeemcamera met daarop een XF35 f/2 prime lens. Omgerekend naar full frame (equivalent) kom je dan uit op ongeveer 53 millimeter. Laten we dat voor het gemak maar afronden op 50 millimeter.
De brug komt dan voldoende groot op de foto, of althans op de afstand waarop ik hier sta. Het klopt dat dit geen zoomlens is, maar een prime met een vast brandpunt. Dat geeft niet, want het gaat puur om de beelduitsnede. Dus of je nu inzoomt met een echte zoomlens, of een prime met hetzelfde brandpunt neemt, dat maakt niets uit. Echt niet. Nee, echt niet ;-)
Fotograferen met mijn voeten
Voor de tweede foto ga ik dichterbij staan en werk op ongeveer 27 à 28 mm in plaats van 50 mm (53 mm). Omdat ik met deze groothoeklens ongeveer twee keer zoveel in beeld zie, heb ik mijn afstand gehalveerd. Ik sta nu een stuk dichterbij en daardoor krijg ik de brug weer even groot in beeld als daarnet met 50mm. Daar gebruik ik de Ricoh GR iii voor met een vaste 18.3 millimeter lens (APS-C). Ik had ook de XF16 f/2.8 op mijn FujiFilm-camera kunnen schroeven voor iets meer nauwkeurigheid, maar hiermee lukt het ook prima om de foto’s goed met elkaar te vergelijken.
Ik heb nu zowel met mijn lens als met mijn voeten gezoomd. Wat is het resultaat, en zijn er verschillen te ontdekken?
Resultaat
Als ik verder weg sta en inzoom, haal ik de brug een stuk dichterbij. Tegelijkertijd komt ook de achtergrond flink naar voren. In dit geval zijn dat de bomen in de verte. Beide lijken daardoor dichterbij én komen groter op de foto te staan. Net als met een verrekijker. Omdat ik inzoom, komt er wel minder omgeving en lucht op de foto te staan. Je kijkt naar een beelduitsnede. Hoe meer je inzoomt, hoe smaller jouw blikveld wordt – en andersom, hoe verder je uitzoomt, hoe breder het zicht op de omgeving is.
Sta ik dichterbij, dan hoef ik niet in te zoomen, want de brug is al groot genoeg. Maar omdat de bomen op de achtergrond zich verder van mij vandaan bevinden, komen die nu ineens veel kleiner op de foto te staan. Dat komt doordat ik ditmaal niet inzoom met een lens en daardoor haal ik ze niet dichterbij. Door de grotere beeldhoek zie je wel flink meer omgeving en lucht op de foto. Verder is het perspectief veranderd. Want omdat ik nu op een andere plek sta (dichter bij de brug), kijk ik anders tegen met name de brug aan, dan wanneer ik op exact dezelfde plek was gebleven en had ingezoomd. Dat komt dus niet door de lens, maar puur en alleen door mijn standpunt.
Hoe meer je inzoomt of jouw afstand aanpast, hoe sterker al deze effecten en dus de verschillen tussen de twee foto’s zullen worden!
Als je met een lens inzoomt:
– Komt het onderwerp groter in beeld en het lijkt daardoor dichterbij te zijn
– Ook de achtergrond lijkt dichterbij te komen (compressie), zolang de afstand niet al te groot is
– Het perspectief is exact hetzelfde als wanneer je niet inzoom (alleen als je op dezelfde plek blijf!)
– Je maakt een (optische) uitsnede, dus je vernauwt je blik
Als je met je voeten zoomt:
– Kun je het onderwerp alsnog even groot in beeld nemen (afstand in dit voorbeeld halveren)
– De achtergrond lijkt nu verder weg en komt kleiner op de foto (mits op voldoende afstand)
– Er ontstaat een verschil in perspectief, want je hebt je standpunt veranderd, dus je kijkt anders tegen de brug en de omgeving aan (grootste effect op korte afstand)
– Door de grotere beeldhoek (groothoek, bredere blik), krijg je meer van de omgeving in beeld
Conclusie
Zoomen met je lens en zoomen met je voeten levert niet precies dezelfde foto op. Het onderwerp kun je in beide gevallen even groot in beeld nemen, door simpelweg je afstand aan te passen. Alleen verandert daardoor ook het perspectief. Want op een andere plek kijk je nu eenmaal anders tegen met name het onderwerp en de directe omgeving aan. Daarnaast verandert de verhouding tussen onderwerp en achtergrond . Het onderwerp blijft even groot zodra je dichterbij staat, maar tegelijkertijd is de achtergrond nog steeds nagenoeg even ver van je vandaan. Omdat je daar niet de afstand van gehalveerd hebt. Je staat immers maar enkele meters dichter bij de brug. Dan had je bijvoorbeeld honderd meter verderop moeten gaan staan. Maar dan ligt de brug ineens achter je ;-)
Het hangt er dus maar net vanaf hoe je iets in beeld wilt brengen, wat de beste oplossing is. Belangrijk is dat je (altijd) eerst de compositie bepaalt. Waar ga je staan om het onderwerp op de door jou gewenste manier vast te leggen. Dat kan dichtbij zijn of wat verder weg. Pas zodra je de beste plek hebt gevonden, kies je daar een passend brandpunt bij. Daarmee bepaal je wat je vanuit dit specifieke standpunt wel en niet in beeld wilt hebben én hoe groot het onderwerp (en de achtergrond, dus de mate van compressie) op de foto zal komen.
Je kunt ook allebei de foto’s maken, dus ingezoomd vanaf een afstandje en uitgezoomd op kortere afstand, voor meer variatie in je beelden. Laten we tot slot niet vergeten dat je niet altijd op de perfecte plek kunt komen of staan. Ook in dat geval zul je moeten zoomen met je lens in plaats van zoomen met je voeten ?
Bekijk meteen even mijn video op YouTube, dan zie je dit in de praktijk gebeuren!
