Vooral op zonnige dagen kun je met een smartphone erg fraaie plaatjes schieten. Maar is er weinig licht, dan presteert een telefooncamera helaas een stuk minder goed. Het is dan ook niet het meest ideale toestel voor avond- en nachtfotografie. De ontwikkelingen gaan echter razendsnel en met het uitkomen van de iPhone 6 met verbeterde camera, vond ik het de hoogste tijd om te onderzoeken hoever je komt in lichtarme omstandigheden met behulp van enkele slimme apps.
Veelzijdige camera
Afgelopen zomervakantie heb ik voor mijn doen enorm veel telefoonfoto’s gemaakt en die zien er prima uit. Nog niet zo lang geleden fotografeerde ik sporadisch met mijn telefoon. Het was niet echt nodig, omdat ik altijd een kleine goede camera bij mij heb. Vandaar dat de noodzaak ontbrak. Sinds de iPhone 5s kijk ik daar toch wat anders tegenaan. Een telefoon is een ander soort camera. Je gaat anders te werk, doet er vaak andere dingen mee en er zijn allerlei leuke en handige extra’s mee mogelijk. Zo heb ik op vakantie veel leuke timelapses gemaakt. Je hebt er niets anders voor nodig dan je telefoon en een goede app. Geen extra hardware en ook geen computer voor de nabewerking. De films worden kant-en-klaar op de telefoon gezet. Een (klein) statief heb je wel nodig, of iets anders waar je de telefoon op of tegenaan zet. De beeldkwaliteit is prima zolang de lichtomstandigheden goed zijn.
Telefoonfoto’s
Ik wil zeker niet beweren dat de kwaliteit van telefoonfoto’s die van een spiegelreflex benadert of zelfs evenaart. Zover zijn we nog (lang) niet, maar dat moment zal ooit wel aanbreken. Maar de kwaliteit is op dit moment – onder normale lichtomstandigheden – gewoon goed te noemen. Of in ieder geval goed genoeg voor de meeste dagelijkse doeleinden. Want de meeste mensen printen hun foto’s niet kamerbreed af en ze worden ook niet voor reusachtige billboard gebruikt. Nu ben ik een fervent liefhebber van avond- en nachtfotografie. Dus vroeg ik mij af of ik dat niet eens met mijn iPhone kon doen. Gewoon, voor de lol, om te zien wat ‘ie er van bakt. Mijn verwachtingen waren niet al te hoog gespannen. Dan kan het alleen maar meevallen, toch?
Disclaimer: Alle foto’s in dit artikel zijn onbewerkt en komen zo uit mijn iPhone rollen.
iPhone in het donker
De voornaamste reden om met mijn iPhone 6 het donker op te zoeken, was het feit dat je vanaf IOS 8 meer invloed op de camera kunt uitoefenen. In het donker wil je de kwaliteit van de foto verbeteren door de lichtgevoeligheid (ISO-waarde) van de sensor zo laag mogelijk te houden. De sluitertijd wordt dan vanzelf langer omdat er voldoende licht moet worden opgevangen. Ik vergelijk het altijd met een kraan. Je kunt een emmer heel snel vullen door de kraan helemaal open te draaien, of de emmer geleidelijk vullen via een dun waterstraaltje. Dit laatste is wat je bij avond- en nachtfotografie doet. Je neemt er de tijd voor. Om een kwalitatief goede foto te maken met weinig beeldruis, en vooral ook vanwege de speciale effecten die dan optreden. Hier hoef je overigens geen iPhone 6 voor te hebben. Het lukt ook prima met een iPhone 5s en zeker met de nieuwere iPhone 6s en iPhone 7.
Update januari 2019: Inmiddels zijn we vijf jaar verder sinds ik dit artikel schreef en kun je zeer fraaie nachtbeelden maken met een smartphone met speciale nachtstand (iPhone en Android)! Maar lees ook hier even verder, want dit artikel is nog steeds relevant en leerzaam.
iPhone op een statief plaatsen
Lange sluitertijden betekent dat je een statief nodig hebt. Want anders krijg je onscherpe foto’s door bewegingen en trillingen. Nu heb ik grote en kleine statieven in overvloed. Alleen past daar geen iPhone op. Of toch wel? Voor nog geen tientje koop je de handzame Benro Smartphone Holder MH1. Dat is een compacte klem die je op een standaard statief vastschroeft en die je telefoon stevig en veilig vasthoudt. Een lekker klein dingetje, dus je kunt hem altijd en overal mee naartoe nemen en hebt er geen last van.
Handzame mini statiefjes
Aangezien een telefoon in je broekzak past, is de kans groot dat je liever niet met een groot en zwaar statief wilt sjouwen. Gelukkig bestaan er ook allerlei handige mini-statieven. Die zijn zo klein dat ze makkelijk in een broek- of jaszak passen. Enige nadeel: je moet wel op zoek naar iets hoogs om het statiefje op te plaatsen. Want anders kun je alleen vanaf laag bij de grond werken. Kijk daarom goed om je heen of er ergens een verhoging is. Denk aan een tafeltje, een regelkast (bijvoorbeeld bij kruisingen om verkeerslichten te regelen), een boomstronk, een muurtje, een stapel kratten of dozen, kortom alles wat redelijk hoog, vlak en vooral stabiel is.
Met een Joby GripTight Gorillapod Stand XL vang je twee (of meer) vliegen in één klap. Dit is namelijk een mini-statief met flexibele pootjes gecombineerd met een telefoonklem. Het kost net geen dertig euro. De drie pootjes zijn buigzaam en kun je eenvoudig ergens omheen wikkelen. Zodoende kun je ook (of juist) van niet platte objecten gebruik maken, zodat je ineens op heel veel meer plekken kunt fotograferen. Je klemt dit statiefje gewoon vast aan een hekje, brugreling, fietsstuur, of een stevige boomtak. Omdat je elk pootje kunt verbuigen en verdraaien, werkt het ook prima op onregelmatig gevormde oppervlakken.
Standaard camera-app
Zo stond ik dus op een avond langs een Amsterdamse gracht. Met een joekel van een statief, maar wel met een kleine telefoon erop. Het zag er vast grappig uit. Ik heb ook de Zuidas nog even bezocht. Vanwege de felverlichte kantoorpanden en omdat ik een drukke kruising nodig had. Ik heb meerdere soorten opnamen gemaakt. Allereerst foto’s met de standaard Camera-app van de iPhone. Hier moet je het helaas wel doen met wat de app voor je kiest. Handmatig instellen is niet mogelijk. De iso-waarde gaat hierbij flink omhoog om de sluitertijd zo kort mogelijk te houden. Je kunt dus nog redelijk goed uit de hand fotograferen. Heb je de iPhone 6 Plus of een nieuwere iPhone? Die hebben optische beeldstabilisatie, dus dan ben je extra in het voordeel. De foto ziet er op zich redelijk uit. Hij is wel wat donker naar mijn smaak (in minder donkere situaties ging dit beter) en uiteraard is er flink wat ruis te zien als je maar genoeg inzoomt. Maar de foto ziet er best redelijk uit, dat was enkele jaren geleden wel anders. Leuk als herinnering, ook al is de opname technisch gezien niet bijster goed.
Extra camera-apps
Het wordt pas leuk als je een extra app op je iPhone zet. Zelf heb ik onder andere Camera+, ProCamera en vooralsnog mijn favoriet ProCam gebruikt. Deze apps kun je net als bij de standaard Camera-app alles automatisch laten regelen, maar je mag de sluitertijd, de ISO-waarde, of beide ook volledig handmatig instellen. Daar is het mij uiteraard om te doen. Overigens kan ook de witbalans naar smaak worden ingesteld en het scherpstellen handmatig worden gedaan. Misschien mis je het diafragma in dit rijtje? Voor ‘kenners’: de belichting wordt altijd bepaald door drie instellingen: diafragma, sluitertijd en ISO-waarde. Dat is ook op een iPhone het geval, alleen zit er een vast diafragma op. De opening kan zich niet verkleinen of vergroten, dus heb je afhankelijk van het model van je iPhone altijd met een vaste waarde zoals f/2.2 of f/1.8 te maken.
dan een foto maken met de standaard camera-app van je iPhone
Lage ISO-waarde, lange sluitertijd
In de apps stel ik om te beginnen de laagste ISO waarde in. Zoiets als ISO 32 of ISO 20. Dat is meteen een heel stuk lager dan de standaard Foto-app. Want die koos maar liefst ISO 2000, wat wel erg veel is voor de kleine sensor in een telefoon . Omdat ik de ISO-waarde zo laag mogelijk instel, wordt het beeld wel erg donker. Logisch. Er wordt nu nog maar weinig licht opgevangen. De sluitertijd stel ik daarom handmatig in op de langste tijd die ik kan kiezen. Dat is tegenwoordig een halve seconde (een kwart vanaf de iPhone 6s). Ook nu is het scherm nog te donker, dus nu verhoog ik de ISO-waarde in kleine stapjes tot het beeld helder genoeg is. Uiteindelijk kom ik uit op ISO 400. Dat is nog steeds een stuk lager dan de ISO 2000 van de standaard Camera-app. Het hangt uiteraard van de situatie af (de lichtomstandigheden) op welke ISO-waarde jij uitkomt. De foto is nu niet alleen een stuk lichter, er is ook veel minder ruis te zien en de detaillering is beter. Het is al een veel mooiere herinnering dan de foto gemaakt met de standaard Camera-app.
Nog langer belichten
Liever belicht ik nog langer, zodat de ISO-waarde verder omlaag kan. Daardoor neemt de ruis flink af en treden er leuke effecten op. Allereerst zal alles wat beweegt op de foto vervagen. Voorbijgangers en onverlichte fietsers verdwijnen zelfs helemaal uit beeld. Alleen wie (lang genoeg) op dezelfde plek blijft staan zal (min of meer scherp) op de foto komen. Ook stromend water, passerende rondvaartboten en wolken vervagen. Het probleem waar je met gewone camera-apps tegenaan loopt, is de beperking van een halve of kwart seconde bij de sluitertijd. Daarmee kun je bewegingen helaas niet voldoende vervagen.
Gelukkig bestaat hier een oplossing voor. Er zijn namelijk speciale apps waarmee je heel veel langer kunt belichten. Desnoods dertig seconden, een minuut, of nog langer. Op die manier kun je wel mooie vervagingen (water, wolken) en lichtsporen (auto’s, auto’s, rondvaartboten) vastleggen. Kortom, zoals dat tot voor kort alleen met ‘gewone’ camera’s kon . Je kunt hier apps zoals Slow Shutter Cam, AvgCamPro of NightCap Pro voor gebruiken.
Extra leuk is dat deze apps ook overdag werken. Zonder dat je met overbelichte foto’s komt te zitten. Met een ‘gewone’ camera lukt je dat alleen met speciale en peperdure ND-filters (grijsfilters).
Voorlopige conclusie
De resultaten zijn veel beter dan ik verwacht en gehoopt had. Uiteraard moet je geen spiegelreflexkwaliteit verwachten, maar het is zeker mogelijk om heel aardige nachtopnamen te maken. Mooi genoeg om te delen op internet, of te bekijken op je telefoon of een niet al te groot (computer)scherm. Dankzij handmatige instellingen kun je de beeldkwaliteit verhogen en voldoende licht opvangen. Je hebt er alleen je telefoon en een (mini)statief (en een telefoonklem) voor nodig. Daardoor heb je enorm veel vrijheid om waar en wanneer dan ook leuke nachtopnamen te maken. Op termijn zal er alleen maar meer mogelijk worden omdat telefooncamera’s steeds beter worden. Update: inmiddels is het zover: in een nieuw artikel lees je welke fraaie nachtbeelden je met een smartphone met speciale nachtstand maakt (iPhone en Android)!
Meer weten over avond- en nachtfotografie? Samen met Jeroen Horlings heb ik hier een boek over geschreven. Het is uitgebracht door uitgeverij Van Duuren Media. In het boek Avond- en nachtfotografie vind je alles wat je nodig hebt om ‘s avonds en ‘s nachts de prachtigste foto’s te maken. Daarnaast geef ik ook cursussen avond- en nachtfotografie.
