Door overdag met lange sluitertijden te werken wordt een bijzondere wereld zichtbaar die je met het blote oog onmogelijk kunt zien. Wolken trekken strepen langs de blauwe hemel en krijgen meer dynamiek, stromend water verandert in een dromerige waas en voorbijgangers verdwijnen volledig uit beeld. Op zich is deze techniek niet ingewikkeld. Wel zijn er enkele dingen om rekening mee te houden. Vijf tips om je op weg te helpen.
1 Beweging bij lange sluitertijden
Voor de mooiste foto’s met lange sluitertijden heb je beweging nodig. Liefst geen strakblauwe hemel of een volledig bewolkte lucht dus, maar hier en daar plukjes wolken die met een lekker gangetje voorbijdrijven. Ook geen rimpelloze vijver, maar een wateroppervlak waar beweging in zit door stroming, wind, of getij. Dankzij de lange belichtingstijd zal het vanzelf vervagen en de gewenste effecten geven. Een voorbijganger zal niet op de foto te zien zijn, zolang hij of zij niet (te lang) op dezelfde plek blijft rondhangen. Is het drukker of de belichtingstijd relatief kort, dan kun je spookachtige schimmen te zien krijgen.
2 Filtermaat
Omdat objectieven niet allemaal dezelfde diameter hebben, past een ND-filter niet automatisch op elke lens. Door met een filterhouder te werken hoef je maar één maat filters te kopen. De filterhouder bevestig je met een adapterring op het objectief. Je hebt dus alleen een extra ring nodig voor afwijkende lensdiameters. Adapterringen zijn lekker goedkoop, zeker vergeleken met de prijs van een goed ND-filter. Gebruik je liever ronde opschroeffilters, koop ze dan voor de grootste lensdiameter die je hebt (of nog iets groter) en gebruik een zogenaamde verloopring (step-up ring) om ze alsnog op lenzen met een kleinere diameter te monteren.
3 Snelheid en lange sluitertijden
Je hoeft echt niet altijd minutenlang te belichten om mooie bewegingseffecten te krijgen. Je kunt de volgende basisregel toepassen. Als iets veel snelheid heeft, volstaat een kortere belichting. Naarmate de snelheid lager is, moet je alsmaar langer belichten. Dus: hoe meer snelheid, hoe korter belicht; hoe minder snelheid, hoe langer belicht. Bij een waterval of snelstromende beek krijg je al mooie effecten met zoiets als een kwart of een halve seconde. Bij een rivier of een gracht heb je eerder vijftien of dertig seconden nodig. Het heeft ook met persoonlijke smaak te maken. Wil je bijvoorbeeld dat water volledig in een waas verandert, of mag je er iets van stroming en structuur in blijven zien.
4 De juiste sterkte
Hoe weet je nu welk ND-filter je nodig hebt? Een handige truc is door eerst een gewone foto te maken. Stel hiertoe het gewenste diafragma en de ISO-waarde in en kijk vervolgens welke sluitertijd de camera kiest. Stel dat je uitkomt op 1/250 seconde en je hebt bedacht dat je dertig seconden wilt belichten? Dan kun je eenvoudig uitrekenen welke sterkte het ND-filter moet hebben. Hoe je correct belicht, omrekent welk filter je nodig hebt, wat de beste onderwerpen zijn en alle andere aspecten die bij lange sluitertijden met ND-filters een rol spelen, lees je in mijn eBook.
5 Ik zie niets
Zodra je een ND-filter op de lens schroeft, zie je niets meer door de zoeker van een spiegelreflex. Een veelgebruikte truc, is eerst de camera volledig instellen, handmatig scherpstellen en dan voorzichtig het ND-filter plaatsen. Dat is best wel ingewikkeld en als je per ongeluk toch de scherpstelling aanraakt, wordt de foto niet goed scherp. Gelukkig kan het ook anders. Schakel over naar Live View en op vrijwel elke camera heb je ineens wel beeld! Eventueel verhoog je de helderheid van het scherm. Bij sommige camera’s kun je ook nog lichtversterking (gain-up) aanzetten via het menu. Tot ongeveer dertien stops kun je dan behoorlijk goed zien wat je doet en kan het filter gewoon op de lens blijven zitten. Bij een systeemcamera met een digitale zoeker (EVF) werkt dit ook via de zoeker. Met als extra voordeel dat je het omgevingslicht afschermt en je een nog beter zicht hebt dan via het scherm.
Alles weten over lange sluitertijden met ND-filters? Ik heb een uitgebreid eBook geschreven waarin alles staat wat je erover moet weten. Daarnaast geeft ik workshops waarin je de fijne kneepjes in de praktijk leert.
