Categorie: fotocolumn

Elk jaar kijk ik er weer naar uit: de korte periode waarin de Daslook weelderig bloeit en zo de bosbodem bedekt met een uitgestrekt wit tapijt. Toegegeven, de Japanse kersenbloesem die vlak ervoor in bloei staat is ook erg fraai, maar toch geef ik de voorkeur aan Daslook. Gelukkig bloeien ze dus niet gelijktijdig, waardoor je met gemak beide op de gevoelige plaat, sorry sensor kunt vastleggen.

Tot mijn grote schrik blijkt Daslook niet alleen te worden bewonderd (door ernaar te kijken en de geur op te snuiven) en vastgelegd (met smartphone of andere camera). Sommigen gaan een stukje verder, door Daslook te plukken, helaas ook in gebieden waar dat helemaal niet is toegestaan…

Met een plof op de denkbeeldige deurmat rolde vanmiddag zomaar ineens een bericht van Permission Machine mijn inbox binnen, namens het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Met als bijlage een voorstel tot schikking. Of ik even een forse vergoeding wil betalen, omdat men van mening is dat ik zonder toestemming (zonder licentie) een foto die door het ANP auteursrechtelijk beschermd is op mijn website heb staan. Maar uh … ik ben zélf fotograaf en tekstschrijver en op mijn website staan toch echt alleen maar mijn eigen foto’s! Wat nu?

Wel vaker krijg ik een e-mail of telefoontje waarin in gewichtige taal met dossiernummers wordt gestrooid en er dringend wordt verzocht zo spoedig mogelijk terug te bellen of een andere actie te ondernemen. Dat ging tot nu toe altijd over zoiets als domeinnamen die men voor te veel geld aan mij probeerde te slijten. www.KeesKrickMedia.nl is enorm in trek, dus koop deze domeinnaam snel bij ons, voor het te laat is… ja ja, geloof je het zelf? Loos alarm dus, het valt vooral in de categorie spam of colportage of oplichting of een combinatie naar keuze hiervan. Na vluchtig scannen smijt ik die berichten dan ook meteen weg.

Mijn eigen foto

Ditmaal gaat bij mij een alarmbelletje af, nog maar net voordat ik via de Delete-toets het mailtje naar de eeuwige digitale jachtvelden stuur. Na wat veiligheidscontroles durf ik het zelfs heel voorzichtig aan om het bij het schikkingsvoorstel ingesloten pdf-bestand te openen (altijd een groot risico op virussen, malware en wat al niet meer). Verbaasd staar ik naar het scherm. Het lijkt net of ik naar één van mijn eigen foto’s kijk! O, maar dat is ook zo. Want men heeft een schermprintje gemaakt van een stukje van mijn website. Daarop is dan ook mijn eigen foto te zien. Lijkt mij logisch, toch?

Alleen… men beweert dat deze foto helemaal niet van mij is. Best gek, want ik ben midden in de eerste golf van de Coronacrisis toch echt op pad geweest en heb dit beeld met mijn eigen camera gemaakt en daarna bewerkt in Lightroom. Hoe kan dat? De foto op mijn website is niet van een fotograaf die is aangesloten bij het ANP en dat kan ook niet, want ik ben daar helemaal niet aangesloten. Dus hoe komt dit beeld dan in de ANP-database terecht? Schenden zij niet juist mijn auteursrechten?!

Zoek de verschillen

Dan zie ik dat er in dezelfde PDF nog een andere, veel kleinere en aanzienlijk slechter zichtbare afbeelding van de vermeende foto is te zien die ik gestolen zou hebben. O, maar dat is mijn foto helemaal niet. Of, oké, een fractie van een seconde denk ik dat mijn foto op wonderbaarlijke wijze (volledig illegaal) in de ANP-database is opgenomen, maar nog voor de klok doortikt vallen mij de overduidelijke verschillen tussen de twee beelden op. Dit zijn toch echt twee verschillende foto’s.

Niets aan de hand dus. Of toch wel? Want een e-mail van de “ANP Legal Department” met een “schikkingsvoorstel” kun je niet zomaar negeren en er dan maar van uitgaan dat het daarmee klaar is. Nee, want in dat geval gaat het schikkingsbedrag vast en zeker al dan niet stapsgewijs (eerder sprongsgewijs) omhoog en staat er voor je het weet een serieus of boos kijkende deurwaarder op mijn stoep. Nee, ik zal zelf in de pen moeten klimmen om aan te geven waarom mijn foto hun foto niet is.

Onzorgvuldige bewijslast

Opmerkelijk genoeg bevat de PDF-bijlage (het schikkingsvoorstel) een zeer uitgebreide toelichting over hoeveel moeite men wel niet heeft gedaan – en vooral welke kosten er gemaakt zijn – om deze “overtreding” te achterhalen en vast te leggen. Hou je vast, dan geef ik een korte opsomming.

Allereerst heeft iemand mijn foto ergens moeten opzoeken in de duistere krochten van het internet. Daarna is volledig met de hand een schermafbeelding gemaakt (zo hé, daarna ben je wel aan een extra lang weekend toe hè?) en met uiterste inspanning zijn vervolgens mijn adresgegevens uit het niets tevoorschijn getoverd (de “over” webpagina misschien gebruiken die pal naast mijn foto staat?). En dan moest ook nog de hoogte van de schade berekend worden (staffeltje in Excel opstellen misschien?) én dan restte nog de zware taak om een dossier te openen.

Dat heeft Permission Machine maar liefst 45 minuten gekost, of dat beweert men althans. Vervolgens is ook nog het ANP aan het werk gezet. Want die moest diep in de eigen administratie duiken om te zien of ik hun foto niet toevallig een keertje heb gekocht en dat was ook al snel 15 minuten werk. Je snapt het, onderaan de streep komen er daardoor nog eens een behoorlijk aantal extra kosten bij. En dat voor twee foto’s die overduidelijk totaal anders zijn. Dus hoe zorgvuldig ga je dan te werk en hoeveel tijd heb je er daadwerkelijk aan besteed…

Veel aannemelijker

Even terug naar de realiteit (anno 2020), want ik ben behoorlijk thuis in de ICT-wereld. Volgens mij komt het eerder ongeveer hier op neer. Permission Machine doorzoekt volledig geautomatiseerd het internet en gebruikt daar naar het lijkt nogal inferieure beeldanalysesoftware voor. Die software ziet niet zo goed het verschil tussen foto’s die dan misschien wel een beetje op elkaar lijken, maar toch echt aantoonbaar en zelfs voor het blote oog overtuigend verschillend zijn. Vervolgens is via een geautomatiseerde koppeling met de ANP-database direct nagegaan dat ik nooit enige een ANP-foto heb gekocht. En daarop wordt dan ook weer helemaal automatisch een “dossier” aangemaakt en een e-mail met bijbehorend pdf-aanhangsel opgesteld en verstuurd. Daar komt echt geen mens aan te pas.

Sterker, het is iets dat je dag en nacht, op weekdagen en in het weekend, ja zelfs tijdens Pasen en Kerst en op Oudjaarsavond, gewoon onbemand kunt laten door hobbelen. Inderdaad, ook tijdens de Coronacrisis. Je hebt er niet eens dure servers of een compleet datacenter voor nodig. Welnee, je doet dat tegenwoordig gewoon via de cloud. Desnoods vanaf je zolderkamertje. Natuurlijk weet ik niet precies hoe ze het doen, maar Permission Machine en het ANP zijn hier echt niet één uur (mooi rond getal trouwens) mee aan de slag geweest. Want anders was er nooit een schikkingsvoorstel de deur uitgegaan.

Betalen bij gebruik

Laat het duidelijk zijn: gebruik je zonder toestemming een foto (of tekst of illustratie of wat dan ook) van iemand anders, dan moet je daar alsnog een vergoeding betalen. Liever zie ik het andersom: betaal nou gewoon zodra je iemands werkt wilt gebruiken. Die foto is er immers niet vanzelf gekomen. Daar heeft iemand tijd ingestopt en je maakt gebruik van de jarenlange kennis en ervaring van een professional.

Ik benadruk dit nog maar even, want als creatieveling ken ik natuurlijk ook de andere kant van het verhaal: partijen die mijn foto’s of teksten heel graag en vooral gratis willen hebben, of ze zelfs ongevraagd en dus zonder toestemming of vergoeding zomaar gebruiken. Terecht dus dat een schadevergoeding wordt gevraagd zodra er sprake is van een auteursrechtenschending. Maar dan verwacht ik wel dat er zorgvuldig te werk wordt gegaan, zodat iemand niet zomaar onterecht beschuldigd wordt. Dat is namelijk nogal wat.

Zoek de zeven verschillen

Nieuwsgierig naar de betwiste foto? Het gaat om een houd-afstand-vanwege-Corona-sticker op de vloer van Amsterdam Centraal Station. Een eenvoudig maar wel mooi tijdbeeld van de bijzonder periode waarin we met z’n allen zitten. Wat zie je allemaal op deze foto? Vooral de grote Corona-sticker op de vloer van de stationshal, met op de achtergrond een rijtje OV-chipkaart incheckpaaltjes en daarachter weer een fragment van de gang die onder de perrons door loopt. Er zijn op deze foto geen mensen in beeld. Kijk, en dan lijken foto’s met nagenoeg alleen een sticker natuurlijk al snel op elkaar. Of toch niet? Laten we er wat meer op inzoomen.

Allereerst zijn op mijn foto twee billboards (beeldschermen) op de achtergrond duidelijk herkenbaar (kijk zelf maar). Terwijl die op de ANP-foto totaal overbelicht zijn. Blauw uitgeslagen en zonder enige detaillering. Verder is het standpunt en (daardoor) het perspectief zichtbaar anders. Ik stond dichterbij en heb de camera (juist daarom) schuiner omlaag gericht. Terwijl de andere fotograaf meer naar achteren stond en de camera dus meer vooruit heeft gericht.

Daardoor ziet alles er net even anders uit. Zoals de verhouding tussen voorgrond, middengebied en achtergrond – en daarmee of en zo ja hoe voorwerpen elkaar overlappen. Bij de foto’s onderaan dit artikel ga ik hier nog wat dieper op in. Je ziet echt zo dat dit twee totaal verschillende foto’s zijn.

Tenminste, als je er langer dan een halve tel naar kijkt. En vast ook als je goede beeldanalysesoftware gebruikt. Of toch minstens als je in alle andere gevallen bij een vermeende inbreuk ter controle eerst nog even een echt mens ernaar laat kijken. Lijkt mij handig, voordat je iemand zomaar ergens van beschuldigt.

Onterecht beschuldigd

Want schrikken doe je van zo’n beschuldiging, dat kan ik je wel vertellen. Heel erg schrikken. Zelfs terwijl ik weet dat ik niets verkeerd heb gedaan, het is immers mijn eigen foto. Het is ook nogal wat waar ik zomaar van beschuldigd word. De omgekeerde wereld ook dat ik nu maar moet aantonen, bewijzen dat het niet klopt wat er beweerd wordt, mijzelf verdedigen, en dat alleen maar omdat een ander zijn werk niet doet. Zeer onzorgvuldig te werk gaat zelfs. Want het échte controlewerk en de onderbouwing zit ik nu gratis te doen voor Permission Machine en het ANP. Dat horen zij juist te doen, en wel voordat ze iemand beschuldigen. Niet ik achteraf, zodra de schade al is aangericht.

In feite ben ík het die een fikse rekening moet sturen. Want al dit gedoe kost mij veel tijd en energie en bij mij is zowel het uitzoekwerk als alle communicatie eromheen uiteraard niet geautomatiseerd. Verder moet ik ook nog maar afwachten of er aan de andere kant van de lijn nu wel iemand serieus naar mijn foto gaat kijken. Dat kan makkelijk de nodige dagen (weken?) gaan duren, want hier moet een echt mens naar kijken, i.p.v. software die onvermoeid 24x7x365 doordraait.

Update 1: Voor de zekerheid heb ik de afdeling Advocaten & Juristen van de NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten, waar ik lid van ben) erbij betrokken. Omdat ik er niet gerust op ben, vanwege het nogal formeel geformuleerde schikkingsvoorstel. Gelukkig geven zij aan dat ik ijzersterk sta, omdat het overduidelijk om twee verschillende foto’s gaat (kijk, die hebben er tenminste verstand van!). In hun ogen hebben Permission Machine en het ANP geen zaak. Ze verwachten dat ik snel een schriftelijk excuus krijg. Loopt het onverhoopt toch anders, dan zullen ze mij juridisch bijstaan, wat een grote geruststelling is.

Update 2: Na een kleine week heb ik dan toch bericht van ANP gekregen dat “na intern onderzoek” is gebleken dat de melding onterecht was en er zijn excuses aangeboden. Dus dat hebben we ook weer gehad. Nu hoop ik niet dat het hele verhaal straks weer helemaal opnieuw begint met een andere foto op mijn website, want er staan er nogal wat online. Dit is trouwens voor het eerst (en hopelijk voor het laatst) dat ik een advocaat heb ingeschakeld!

Ps. Uiteraard toon ik in dit artikel alleen mijn eigen foto en niet die van het ANP, want anders… je snapt hem. Wel jammer, want voor een compleet beeld zou ik liever beide foto’s aan je laten zien. En nee, ik zet er ook geen link naar de foto in de ANP-database bij, want ik heb veel liever dat je mijn foto koopt ;-) Ik kan het (hieronder) natuurlijk wel toelichten aan de hand van een andere foto die ik enkele seconden eerder heb gemaakt op dezelfde plek.

Ps2. Ik heb altijd nog de originele (raw-)bestanden én de gps-track waarmee ik onomstotelijk kan aantonen dat ik mijn eigen foto’s gebruik én wanneer (dag en tijdstip) ik onder andere dit beeld op Amsterdam CS heb gemaakt. Mocht het zover komen dat dit nodig is. Deze beelden zijn, uiteraard tegen betaling, door Permission Machine / ANP bij mij op te vragen :-)

Toch nog een vergelijk

Om je toch een indruk te geven: de onderste foto heb ik een halve minuut eerder gemaakt en die lijkt wat meer op de foto van het ANP / Evert Elzinga. Dan heb je alsnog een aardig representatief beeld bij de appels en peren die zijn vergeleken. Ik sta hier iets meer naar achteren en de camera is ook meer vooruit gericht. Daardoor is het perspectief anders. Iemand met ook maar een beetje getraind oog ziet dat natuurlijk meteen.

Concreet voorbeeld? De cirkel (sticker) heeft een andere vorm (ovaler, want ik sta verder weg). Je kijkt nu de gang in, want de camera is meer naar voren gericht, ook weer omdat ik verder weg sta. Links van het midden zit de voet van een zwarte pilaar verborgen achter een ov-chippaaltje, bij de bovenste foto niet. En nog steeds zie je bij mij netjes de verlichte billboards (beeldschermen). Bij de ANP-foto zijn dat lelijke overbelichte blauwe vlekken.

En zo zijn er meer en nog veel meer verschillen. Je kent die raadsels vast wel: zoek de zeven verschillen… misschien iets voor Permission Machine / ANP om een beetje mee te oefenen tijdens het weekend? Oh nee, dat kost inspanning en gaat niet automatisch, wat dom van mij.